Cyprus: waar ging het fout?

Cyprus is voorlopig van de ondergang gered. Dat bleek afgelopen zondagavond. Door afspraken over hervormingen van de twee grootste Cypriotische banken en een fikse lening heeft de Cypriotische staat weer financiële lucht en kunnen de banken verder. Waar ging het fout?

Wat is er precies gebeurd? Het eiland Cyprus vroeg in juni 2012 officieel steun bij de Europese Commissie. De Cypriotische economie leunde zwaar op de Griekse economie en toen die laatste omviel, kwam de Cypriotische ook in de problemen. Het grootste deel van de economie op Cyprus bestaat uit banken, die veel geld in Griekenland uit hadden staan. Aangezien het omvallen van grote banken (systeembanken genoemd) een heel economisch systeem onderuit kan halen, moest de Cypriotische overheid financieel bijspringen. En de problemen werden te groot om alleen aan te kunnen.

In maart 2013 kwamen Europa en Cyprus een noodlening van ongeveer €10 miljard, met enkele voorwaarden, overeen. De voorwaarden bleken echter veel te heftig. Spaarders zouden belast worden. Dit is een idee van de Europese staatshoofden en regeringsleiders, verenigd in de Europese Raad. Aangezien de meeste spaartegoeden op Cypriotische bankrekeningen (al dan niet fout) geld van Russen bevatten, vond de Europese Raad het oneerlijk om de Europese ‘belastingbetaler’ op te laten draaien om het Russische geld te kunnen compenseren. Het ging om een flink bedrag, omdat de financiële sector op Cyprus groter is dan het nationale BBP van de eilandstaat.

Naar mijn mening zit in dit laatste deel de crux rondom Cyprus – en niet in de spaarderheffing. Sterker nog, waarschijnlijk zou die hele spaarderheffing niet eens nodig zijn geweest. In 2004 is Cyprus toegetreden tot de Europese Unie, nadat het land is doorgelicht. Zo moest de Cypriotische economie gebaseerd zijn op de vrije markt en in staat zijn om te kunnen concurreren met andere vrijemarkteconomieën. De bankensector op Cyprus was toen al onevenredig groot, maar omdat alleen het concurrentievermogen van de economie werd bekeken, kreeg dit probleem geen aandacht en Cyprus werd lid van de EU. Met alle gevolgen van dien.

De schuld van de financiële crisis op Cyprus ligt dus niet bij Griekenland, niet bij de Russen en eigenlijk ook nauwelijks bij de banken: de Europese controle heeft gefaald. Als de EU had gezien dat de bankensector te groot was voor een kleine economie als die van Cyprus, en daar tegen op had getreden, was Cyprus voorlopig nog geen lid van de EU geweest. De economische controle van kandidaat-lidstaten door de EU is dus niet goed genoeg. Dáár ging het mis met Cyprus.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Reinier van der Hulst