Crisis-aanpak nodig voor mensen in psychische nood

De impact van de corona-crisis op het leven van mensen is groot. Verlies van werk en inkomsten zorgt voor stress. Angst om ziek te worden wakkert gevoelens van depressie aan. Een grote groep Nederlanders kampt met mentale klachten door de corona-crisis. Het Trimbosinstituut verwacht een tsunami aan psychologische klachten.

Intussen is veel zorg aan mensen met psychische problemen stilgevallen, bleek uit een panelonderzoek van MIND, landelijk platform voor psychische gezondheid. Berichten van mensen die verstoken zijn van passende psychische zorg blijven ook bij ons binnenkomen via gesprekken, mail en sociale media. Schrijnende verhalen van mensen die zich geïsoleerd voelen en aangeven dat ze verder afglijden. Die een instelling moesten verlaten zonder goede opvang thuis. Of in een instelling op hun kamer moeten blijven, zonder bezoek.

Intussen lopen wachtlijsten voor mensen met psychische nood verder op. Vooral voor mensen met meer complexe problemen is in Nederland nauwelijks plek. Dat is levensgevaarlijk. Mensen met eetstoornissen moeten soms 39 weken wachten voor een opname. Mensen als de 26-jarige Charlotte Bouwman, die suïcidaal is en begin van dit jaar voor het verantwoordelijke ministerie van Volksgezondheid ging zitten met een bord: “ ik wacht hier wel ”. Omdat ze al meer dan 800 dagen op een wachtlijst staat voor zorg.

De geestelijke gezondheidszorg in Nederland verkeert in een zorgcrisis van jewelste. Dat komt door de wijze waarop dit in Nederland is georganiseerd. Het is een marktsysteem waarbij verzekeraars betalen voor zorg van instellingen. Dat betekent dat ‘gemakkelijke’ en ‘planbare’ psychische problemen financieel interessanter zijn dan complexe, langdurige zorg.

Maar het is dringend nodig om de zorgcrisis in de GGZ aan te pakken. Er is lang genoeg gepraat tussen zorginstellingen en zorgverzekeraars om tot een oplossing te komen. Het is nu het moment voor het kabinet om in te grijpen. Om op te schalen en de wachtlijsten terug te dringen naar aanvaardbare cijfers.

Als land hebben wij nu ervaring opgedaan met crisismanagement in de gezondheidszorg. De beddencapaciteit op intensive cares is snel vergroot. Er wordt landelijk gecoördineerd: beschermingsmateriaal is centraal ingekocht en verdeeld. Er is een landelijk coördinatiecentrum opgezet voor de verdeling van corona-patiënten over ziekenhuizen in het land. En dankzij de Wet Publieke Gezondheid kreeg de verantwoordelijke bewindspersoon bijzondere verantwoordelijkheden en centrale sturing, die passen bij een gezondheidscrisis. Ongekende maatregelen in een decentraal stelsel.

De wachtlijsten in de GGZ schreeuwen om zo’n meer centrale sturing. Om landelijk in te grijpen en daarmee regie te nemen over de huidige gefragmenteerde regionale aanpak. Aangezien het verzekeraars en instellingen niet lukt om samen de wachtlijsten voor een aandoening te verkorten of een snelle opname te realiseren voor iemand in psychische nood, moet de minister of de staatssecretaris in kunnen grijpen. De vele wachtenden die psychische zorg nodig hebben, verdienen die regie ook.