Corridor voor graanexport via Zwarte Zee komt dichterbij, Nederlandse marine wil helpen

Een omzeiling van de Russische blokkades van de Zwarte Zee lijkt dichterbij gekomen, nu meerdere landen ervoor openstaan de Oekraïense graanschepen te gaan halen en te begeleiden door eigen marineschepen. Ook Nederland zou daaraan willen meewerken.

Als gevolg van aanhoudende blokkades, is het al een tijdlang niet mogelijk om Oekraïens graan te verschepen. In delen van de wereld, met name Afrika en het Midden-Oosten, dreigt daardoor een ernstige voedselcrisis voor miljoenen mensen. Ook elders stijgt de prijs van het graan en komt de voedselproductie in gevaar. Dinsdag luidde de voorzitter van de Afrikaanse Unie de noodklok bij de Europese Unie. 

De Baltische staten Estland en Litouwen roepen al enige tijd op een coalitie te vormen van landen die bereid zijn de Russische vloot te trotseren en het graan te halen. Afgelopen weekend op het Wereld Economisch Forum in Davos zei minister van Defensie Kajsa Ollongren daarover: ‘Als er een manier is om dat te doen, en als Nederland gevraagd wordt daarin een rol te spelen, dan zou ik graag deel uitmaken van zo’n alliantie’. Daar voegde ze wel aan toe dat ‘we helaas nog niet zover zijn’. 

Russische garanties
Omdat geen van de landen vooralsnog een directe aanvaring met Rusland wil riskeren, wordt voor het openen van de graancorridors overleg gevoerd met Rusland. Zo wil de Europese Unie de garantie van dictator Vladimir Poetin dat de schepen een vrije doorgang krijgen. Dat is nodig omdat er niet alleen Russische oorlogsschepen in Oekraïense wateren liggen, maar ook mijnen. 

De Russische minister van Buitenlandse Zaken heeft inmiddels gezegd dat Rusland de graanschepen wel degelijk toestemming wil geven om te vertrekken, maar dat daar wel voorwaarden aan verbonden zijn. Zo wil Rusland dat alle mijnen voor de kust van Oekraïne worden weggehaald. Zodra dat gebeurt, zijn de schepen vrij om richting de Middellandse Zee te vertrekken, aldus Lavrov. Volgens de Russen zijn de mijnen afkomstig van Oekraïne. De regering in Kyiv bestrijdt dat en zegt dat de mijnen Russisch zijn. 

Rol Turkije
Volgens Ollongron is er een grote rol weggelegd voor Turkije bij het opzetten van een corridor, vanwege hun ligging in het gebied. Om vanuit de Zwarte Zee in de Middellandse Zee te geraken, moeten de schepen de Bosporus doorkruisen. De Turkse president Erdogan heeft daarover al gesprekken gevoerd met Poetin, die zou hebben gezegd open te staan voor een samenwerking. Volgens Poetin is het graantekort niet de schuld van de Russische blokkades, maar van ‘westerse kortzichtigheid’. Volgens Poetin zou er helemaal geen tekort zijn, als Russische schepen mochten aanleggen in Europese havens. Vanwege de sancties tegen Rusland, is dat nu verboden. 

Dinsdag zei de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken alvast steun te hebben van de Britse overheid om het graan met marineschepen te gaan halen. Behalve het sturen van escortschepen, is het ook de bedoeling dat Oekraïne zwaar genoeg wordt bewapend dat het Russische aanvallen op de graankonvooien van het binnenland naar de havens kan afslaan. De NAVO heeft laten weten dat de landen die deelnemen aan de escorte, dat niet onder NAVO-vlag zullen doen. De alliantie wil koste wat kost voorkomen dat het direct in conflict komt met Rusland. Voorafgaand aan de Europese Top, zei de Belgische premier Alexander de Croo dinsdagavond dat Rusland het graan voor de hele de wereld heeft weggekaapt: ‘Dat kunnen we niet accepteren.’