Correct gebruik van de term 'witte helden'

In de nieuwe Amsterdamse wijk IJburg mogen de straten niet vernoemd worden naar de zeehelden die in 1573 een grote slag wonnen tegen een vloot van Alva. Dat was niet zomaar een schermutseling. Die overwinning was wezenlijk voor de positie van de opstandelingen tegen het gezag van de Spaanse koning Filips II, misschien wel net zo wezenlijk als het beleg van Alkmaar of Leiden.

Burgemeester Halsema meent echter dat er in de hoofdstad al genoeg straten naar zeehelden zijn genoemd. Ook zou je dan, meldt de Volkskrant , na moeten gaan of deze helden zich niet bezig hebben gehouden met de slavenhandel.

Dat hebben ze niet. Geen van allen. Het eerste met slaven volgeladen schip arriveerde pas decennia later, in 1596 meen ik, in de haven van Middelburg. Het was een door kapers buitgemaakt Spaans schip. Het stadsbestuur liet de slaven onmiddellijk vrij. Daarop spande de kaperkapitein een proces aan maar dat verloor hij glansrijk. Een paar decennia later waren de Middelburgers om. De stad zou een belangrijke rol spelen in de transatlantische slavenhandel en wie daar problemen mee had kon zijn geweten sussen door lezing van het Geestelijck Roer van ‘t Coopmans-schip door de Zeeuwse dominé Udemans. Daarin staat een bijbelse rechtvaardiging van de slavenhandel. Maar dat boek verscheen pas in 1638, kort voordat Johan Maurits van Nassau de slavenhandel door de West Indische Compagnie een vaste basis gaf.

Waarom zou je derhalve geen plein naar Jan Haring noemen, een eenvoudig matroos die het bestond op het vlaggenschip van de vijand in de grote mast te klimmen om daar de admiraalsvlag van de Spanjaarden los te snijden en daarbij het leven verloor. Er schijnt in Amsterdam al een Jan Haringstraat te zijn maar er zijn van hem genoeg makkers bekend die ook wel met een naambordje aan een muur geëerd mogen worden. Wat is er links of progressief aan om deze man vier eeuwen na dato de eer te misgunnen die hij dubbel en dwars verdient? Ook als het bij nader inzien de bedoeling is de straten en pleinen te noemen naar tegenstanders van het kolonialisme, dat wil zeggen naar strijders voor de onafhankelijkheid in andere werelddelen. De geuzen horen zeker in de categorie nationale helden thuis en het zou juist heel erg passend zijn om die antikoloniale helden in IJburg te behandelen als hun evenknieën.

Nogmaals, er valt op de geuzen heel wat aan te merken, net als op die antikoloniale vrijheidsstrijders trouwens, want dat waren ook niet altijd even lekkere jongens, maar slavenhandelaren waren Jan Haring en de zijnen niet. Daar deed men toen nog niet aan in onze contreien. Dat kwam pas een halve eeuw later goed op gang. Wat dat betreft waren Haring en zijn maten niet alleen blanke mannen maar ook witte helden. De term wit is hier correct Nederlands omdat het niet naar hun huid maar naar hun ziel verwijst.