Coronavirus leert ons een keiharde, maar hoognodige les

Dat radicale verandering nodig is om de uitdagingen van deze tijd te bestrijden , wisten we rationeel misschien wel. Maar voelden we het ook? Aan de acties van de meeste mensen, bedrijven en overheid af te lezen niet. Er gebeurt te weinig en het gebeurt te langzaam. Klimaatverandering, groeiende sociale ongelijkheid en uitgeputte bronnen zijn het resultaat van jarenlange focus op oneindige groei zonder daarbij rekening te houden met het effect op mens, dier en planeet.

Het neoliberalisme dat haar oorsprong vindt in het jaren tachtig van Margaret Tatcher heeft een masculiene cultuur gecreëerd die gebouwd is op waarden als overheersing, assertiviteit en streven naar financieel succes. Dit systeem, dat het individu centraal stelt, wekt de illusie dat groei eindeloos, winst het ultieme streven en concurrentievoordeel dé manier om dit te bereiken.

De uitdagingen waar we nu voor staan vragen echter om holistische oplossingen. Intuïtief denken en verbindend handelen is nodig om de balans terug te brengen in een wreed verstoorde wereld. De enorme vluchtelingenstromen aan de grenzen, terrorisme in Europose steden en de gevolgen van klimaatverandering overal ter wereld lieten ons al zien dat individualisme een illusie is. Maar voor de meeste mensen in het Westen kwam zelfs dit niet echt dichtbij. De overheid wekte de illusie dat deze enorme complexe problematiek met simpele maatregelen onder controle te krijgen zijn en hiermee waren de meeste mensen weer enigszins gerustgesteld.

Maar toen was er het coronavirus (COVID-19).

Voor het eerst wordt heel duidelijk voelbaar dat niet alle problemen buiten de deur gehouden kunnen worden. De westerse maatschappij is gebouwd op het masculiene denken, dat oplossingen vindt om het eigen belang te beschermen in de vorm van commerciële producten en diensten. Maar de crisis waar we nu in zitten maakt in één klap duidelijk dat dit systeem niet meer werkt, ook niet voor wie macht heeft.

Het coronavirus (COVID-19) discrimineert niet, maar volgt de wetten van de natuur. Hoe confronterend dit ook is voor wie ziek of oud is. Hoewel we het virus niet buiten de deur kunnen houden, kunnen we het wel bestrijden. Niet door Aziatische mensen te discrimineren of supermarkten leeg te kopen, maar door samen te werken. Om het virus te bestrijden is sociale isolatie nodig die vraagt om een samenwerking die we nog niet eerder kenden en die alle grenzen overschrijdt: landsgrenzen, religie, culturele achtergrond, gender, seksuele oriëntatie. Deze pandemie laat ons zien dat we allemaal interconnected zijn, dat grenzen sociale constructen zijn die ons niet helpen te overleven als species.

Het virus kan alleen bestreden worden als iedereen meewerkt. We hebben allemaal hetzelfde doel en we hebben allemaal dezelfde middelen. En dat is exact de manier waarop we álle crisissen kunnen bestrijden. In harmonie met elkaar en de natuur.

Wetenschappers waarschuwen al tijden dat nieuwe virussen zich steeds sneller zullen ontwikkelen en verspreiden. Net als voor de gevolgen van klimaatverandering en groeiende sociale ongelijkheid. Die zijn op persoonlijk niveau nog niet voelbaar voor wie kiest de ogen hiervoor te sluiten, maar zullen leiden tot complexe crisissen die veel gevaarlijker zijn en lastiger op te lossen.

Het coronavirus (COVID-19) leert ons dus een les. Een keiharde, maar misschien wel een hoognodige.