Coronacrisis? Het echte probleem is het kapitalisme

Wat zal ik je vertellen over mijn leven tijdens deze coronacrisis? Wat mij persoonlijk het meest bezighoudt, is mijn verloofde. Zij is nog in Turkije, ik wacht al drieëndertig maanden op haar komst naar Nederland. Door deze pandemie weet niemand hoe lang dit proces nog gaat duren. Ik voel mij steeds wanhopiger. Om hiermee om te gaan, ging ik te rade bij de filosofie, bij denkers zoals Alain Badiou, Jean-Luc Nancy en Giorgio Agamben.

Ik kwam al snel tot de conclusie dat deze klojo’s niks zinnigs te zeggen hebben over de huidige situatie. Ik spreek bewust oneerbiedig over deze grote denkers. Ze doen al jaren alsof ze de aard van het kapitalisme willen onthullen, maar die verdomde professoren zijn zo verstrikt geraakt in hun eigen intellectuele terminologie dat je niks meer aan ze hebt. Waarom stelt geen van hen de vraag wat de G8 en de G20 doen in deze crisis?

Wapenleverancier We kunnen simpelweg niet over de coronacrisis spreken zonder de problemen van het kapitalisme ter sprake te brengen. Kijk naar wat er gebeurde in het Verenigd Koninkrijk, met zijn zogenaamd briljante premier. Of kijk naar Spanje, een land dat in de top 7 staat van wapenleveranciers, maar niet in staat is om een goede medische infrastructuur en goede zorg te organiseren voor zijn burgers.

Staten gebruiken deze crisis in toenemende mate als een voorwendsel om burgers, met inzet van leger en politie, hun wil op te leggen. Ook daarin herkennen we de structuren van het wereldwijde kapitalisme. Waarom legt niemand die link? Een groot denker als Alain Badiou schreef slechts over de reactie van Macron, alsof de crisis alleen Frankrijk treft. Agamben sprak alleen over de situatie in Italië. Maar hoe zit het dan met de rest van de wereld?

Meesters en slaven Misschien hebben we die oude filosofen wel teveel op een voetstuk geplaatst. Want laat er geen misverstand over bestaan, deze pandemie, deze wereldwijde ecologische calamiteit, is een gevolg van het kapitalisme. We kunnen het niet afschuiven op een paar mensen die vleermuizen eten, of wat ze dan ook willen eten in China. De bottom line is dat het failliete kapitalistische systeem niet in staat is om een oplossing te bieden op een probleem zoals deze pandemie. Het enige waar dit systeem goed in is, is in het genereren van kapitaal — ongeacht of dit afkomstig is uit de wapenhandel of de exploitatie van oorlogen — en het creëeren van meesters en slaven.

We kunnen niet blijven terugvallen op een lockdown als oplossing voor onze problemen, we moeten een andere uitweg vinden. Ook technologie biedt geen oplossing. Zoals Eduardo Galeono jaren geleden al schreef: “De technologische vooruitgang in de 21e eeuw staat gelijk aan 20.000 jaar geschiedenis van de mensheid, maar het is niet bekend op welke planeet we deze vooruitgang zullen vieren.”

Barbarij of communisme We zullen voor eens en altijd moeten afrekenen met het kapitalisme en een nieuwe, werkelijk democratische samenleving moeten creëren. Misschien krijgt Slavoj Zizek dan toch nog gelijk met zijn stelling dat er slechts een keuze rest tussen barbarij of communisme. In een werkelijk democratische samenleving is medische zorg een mensenrecht, geen punt van onderhandeling, en iedere vorm van geweld tegen mens en natuur een misdaad. We snakken naar een perspectief, een samenleving waarin het principe van een waardig leven belangrijk is dan winst.

Voor mij persoonlijk was deze pandemie de zoveelste tegenslag. Ik werd verliefd na mijn 35ste, en wacht door weigerachtige migratie-ambtenaren al jaren om met mijn verloofde in het huwelijk te kunnen treden. Het leek er eindelijk van te komen, het huwelijk was aanstaande. En toen kwam de coronaramp, die opnieuw roet in het eten gooide. Het lijkt wel een rampenfilm uit Hollywood.

Vertaling: Rob Hartgers. Dit artikel verscheen eerder op RFG Magazine , platform voor gevluchte journalisten.