Coronacommunicatie is gevaarlijk voor onze gezondheid en de democratie

Er waren tijden dat ik naar Amerika keek en mij verbaasde over de uitspraken van Donald Trump.  De oud-president zette mensen tegen elkaar op en ging daarbij losjes met de waarheid om. En hoewel het populisme ook in Europa huishoudt waande ik mij tot voor kort in Nederland veilig voor deze onderstroom. In ons nuchtere land heerste het verstand en niet de onderbuik, zo dacht ik. Afgelopen week ontwaakte ik ruw uit deze droom. Op Trumpiaanse wijze zette minister Hugo de Jonge de waarheid naar zijn hand met als doel om een minderheid buitenspel te zetten.

Corona is een pandemie van de ongevaccineerden was kort samengevat de boodschap van De Jonge afgelopen week in zijn reactie voor de camera’s van de NOS. Hij suggereerde dat 87% van de covidpatiënten in ziekenhuizen ongevaccineerd is. Dit klopt niet. Op de website van het RIVM lees je dat het gaat om 75%. En ook dit getal is waarschijnlijk niet juist. Deze cijfers gaan over september en niet over oktober. Kijkend naar de trend in ons eigen land en naar de cijfers in onze buurlanden is het zeer waarschijnlijk dat het percentage gevaccineerde covidpatiënten in ziekenhuizen hoger ligt. In zowel Engeland als in België is de meerderheid van de covidpatiënten in ziekenhuizen gevaccineerd. Er is weinig reden om te denken dat het in ons landen anders zal gaan.

Dat ook gevaccineerden onderdeel zijn van de pandemie wordt nog zichtbaarder als je kijkt naar de besmettingsaantallen.  Onderzoek wijst dat de kans om ernstig ziek te worden veel kleiner is na vaccinatie. Maar de bescherming tegen infectie neemt in rap tempo af. Het RIVM laat zien dat een meerderheid van de  besmettingen onder de veertig-plussers plaatsvindt onder gevaccineerden.

Tot slot is het ridicuul om alle ongevaccineerde mensen over een kam te scheren. Niet gevaccineerden heb je in alle soorten en maten. Het coronadashboard van de Rijksoverheid laat zien dat van de mensen die overleden aan covid negentig procent zeventig jaar of ouder was. Bovendien was er in de meeste gevallen sprake van onderliggend lijden. Verder wijzen onderzoeken uit dat een doorgemaakte infectie een betere bescherming biedt tegen het virus dan een vaccin.

Dit alles betekent niet dat het vaccin niet beschermt tegen ernstig ziek worden of tegen overdracht van het virus. Het betekent wel dat het onderscheid dat gemaakt wordt tussen gevaccineerden en niet gevaccineerden in werkelijkheid niet bestaat.

Het is mij niet te doen om een wedstrijdje ver te plassen met getallen. Ook wil ik het niet de werking van het vaccin ondermijnen. Evenmin bagatelliseer ik hier het virus. Want hoewel volgens cijfers van het CBS de mensen die gestorven zijn aan het virus gemiddeld 81 jaar zijn (en veelal was er sprake van onderliggend lijden), is het verschrikkelijk als dat nou net jouw moeder, vader of grootouder betreft.

Maar juist daarom moeten we ons met z’n allen zorgen maken om de manier waarop dit kabinet bezig is het met het framen van het virus.  Want deze pandemie een pandemie van ongevaccineerde mensen noemen is niet alleen reinste onzin het is ook nog eens gevaarlijk. Gevaccineerden zullen zich gevoed door de desinformatie van de overheid onterecht veilig wanen. Het RIVM bij monde van Jaap van Dissel erkende dat de coronapas ervoor zorgde dat mensen overmoedig werden. Dat kan opnieuw gebeuren.

Daarnaast is het zeer kwalijk dat juist in deze tijd dat Viruswaarheid het debat vertroebelt met complottheorieën, de minister zelf een duit in het zakje doet met valse feiten. Hij verlaagt zich tot het niveau van de groepen waarvoor hij juist een redelijk alternatief moet zijn. Het vormt een serieus gevaar voor onze democratie dat het onderscheid tussen de flanken en de regering als het om waarheidsvinding gaat steeds vager wordt. Het ondermijnt het vertrouwen in de regering die onder de critici van de coronapas toch al ver te zoeken is. Peilingen laten zien hoe de flanken van het politieke spectrum aan het groeien zijn. De volgende verkiezingsuitslag is niet alleen een probleem voor ongevaccineerden, maar voor ons allemaal.

Toen ik ging studeren was ik haast verliefd op de wetenschap. Ik vond het heerlijk om mij te dompelen in de wereld van logica. Ik veronderstelde in een  bui van jeugdig optimisme dat in een wereld van waarheid geen onrecht kon bestaan. Als vanuit rechtse kringen werd gewezen naar de oververtegenwoordiging van Marokkanen in de criminaliteit kon ik dat met behulp sociaal economische statistieken relativeren.

Die wereld uit mijn studententijd is met de komst van het populisme flink verstoord. Tot mijn schrik komt het gevaar nu niet van de flanken maar uit het centrum van de macht. Columnisten gaan mee met het valse beeld dat is neergezet door onze minister. Zij wijzen massaal een groep aan als schuldigen. De cijfers hierboven laten zien dat dat onterecht is. Hier is niet meer sprake van een glijdende schaal, maar van een grens die we al lang en breed zijn overgaan.