Corona vergroot de ongelijkheid. Onbedoeld en bedoeld

Ik kreeg de tip van een vriendin. Het zwembad in de wijk verderop was aangenaam leeg in deze hitte. Het enige was dat je nogal goed moest zoeken naar de website om een kaartje te reserveren en ook flink veel doorzettingsvermogen om door het systeem te komen. Dit kon ik aan. Kleine Vos en ik wilden wel eens wat anders dan in de plomp in de buurt springen.

Dat je een kaartje online moest reserveren was inderdaad verstopt op de gemeentelijke website te vinden. Vervolgens moest er een account aangemaakt worden met een moeilijk wachtwoord. Leestekens, hoofdletters, cijfers. (Waarom moet er eigenlijk een account en wachtwoord aangemaakt worden voor het kopen van een kaartje?) Daarna opnieuw inloggen. Toch vergeten waar je de hoofdletter en cijfer in je standaardwachtwoord had gezet. Nieuw wachtwoord aanvragen. Opnieuw inloggen. Met nieuw wachtwoord ook weer opnieuw inloggen. Dan drie keuzemenu’s om te bepalen wanneer je komt, of je met een of twee ouders, met kind met of zonder zwemdiploma komt, of er nog een kind mee gaat met/zonder zwemdiploma, en dan eindelijk online betalen.

Een onneembare vesting voor laaggeletterden en digibeten. Of mensen zonder smartphone of laptop. Het zwembad was inderdaad leeg en ik zag veel MSM. Mijn Soort Mensen. Waar waren al die andere mensen die in gewone tijden hier op de grazige weiden met hun kinderen en picknicktassen de koelte zoeken?

Dit is een onbedoeld effect van beleid. Het idee is dat je door online van tevoren te reserveren ervoor kan zorgen dat er niet te veel mensen op populaire plekken komen. Het effect is dat alleen digitaal- en taalvaardige mensen de coronamaatregelen begrijpen.

Andere effecten van de coronacrisis lijken iets minder onbedoeld. Of hadden we kunnen weten. Dat jongeren met een flexbaantje massaal hun werk verloren en in de ww zitten, of inmiddels in de bijstand. We weten natuurlijk allang dat de flexibele schil op de arbeidsmarkt het eerste de pineut is als het slecht gaat met de economie. Maar zuur is het wel. Zeker als je je bedenkt dat er wat gedaan had kunnen worden aan het diepe gat waarin mensen altijd vallen na een flexbaan of een zzp-project. De sociale zekerheid die iedereen nodig heeft loskoppelen van het type arbeidscontract bijvoorbeeld.

Een bedoeld effect van de coronacrisis lijkt te zijn dat mensen met geld nog rijker worden en mensen zonder geld nog armer. Dit is de logica. Je bedrijfje gaat vanwege de lockdown failliet. Je gaat geld lenen om een investering te doen voor een nieuw bedrijf dat wel coronaproof is. Dat geld kan je lenen van iemand met veel geld. Stel dat de rijkste man van de wereld, Amazonbaas Jeff Bezos, via een fonds zijn miljarden via leningen in beweging brengt. Jeff Bezos is immers nog rijker geworden door de coronacrisis omdat nog meer mensen online bij Amazon kopen. Maar goed, Bezos is de kwaadste niet en begint een fonds om gedupeerde ondernemers geld te lenen voor een investering. Jij moet voor een Bezoslening 10% rente betalen. Als je bedrijfje slaagt krijgt Bezos zijn geld terug met 10% rente. Hij wordt sowieso weer rijker. Als je investering mislukt moet je het geld alsnog terug betalen. Jeff Bezos wordt ook als jij faalt rijker. Jij wordt nog armer. In deze constructie is het risico altijd voor jou en andere leners, de rente en de zekerheid zijn altijd voor degene die het geld kan uitlenen.

Vroeger, althans in de tijd van het Oude Testament in de Bijbel werden eens in de zeven jaar alle schulden kwijtgescholden. Dat heette het sabbatsjaar. Dan konden de armen weer met een schone lei beginnen. Alleen rijken die al hun geld hadden uitgeleend werden slechter van dat systeem. Er zijn echter geen gegevens bekend van rijken die zo radicaal hun geld uitleenden. Er zijn wel gegevens bekend van banken die te weinig geld in kas hadden toen de financiële crisis toesloeg. Maar zij werden gered door de overheid.

De coronacrisis verdiept bestaande ongelijkheden. We zoeken door naar een medicijn en een vaccin. Het systeem achter de ongelijkheid kunnen we nu al aanpakken. Bijvoorbeeld door elke zeven jaar schulden te verlichten, of voor sommige huishoudens zelfs kwijt te schelden. Of een inclusief sociaalzekerheidssysteem maken. Of de vermogenden meer belasting te laten betalen. Het minst politiek controversieel lijkt mij meer rekening houden met laaggeletterden en digibeten in deze ingewikkelde samenleving.