Compassie met het CDA

Na de dreun die kiezers aan het CDA in 1994 uitdeelden (de partij ging van 55 naar 35 zetels), kwam er een commissie die zich moest bezinnen op de te volgen koers. Dat werd het rapport “nieuwe wegen, vaste waarden”. Gemeenschapsdenken, solidariteit, het belang van gezinsverbanden, bevordering van participatie, dat waren zo ongeveer de steekwoorden van dat rapport. Daar bovenop kwam in 1998 een relatief sociaal verkiezingsprogramma. Het mocht niet baten, het CDA ging van 35 naar 29 zetels.

In 2002 kwam de nieuwe lijsttrekker Jan-Peter Balkenende met het steekwoord ‘respect’. Iedereen mocht bij hem op respect rekenen, inclusief Pim Fortuyn. Toen Pim Fortuyn in de aanloop naar de verkiezingen werd vermoord, leverde dat respect (dat hij wel, maar andere partijleiders niet hadden betoond aan Fortuyn) hem geen windeieren op: een winst van 14 zetels. Acht jaar lang kon Balkenende deze windfall gain vasthouden, maar over de andere steekwoorden werd weinig meer gehoord.

Toen kwam het CDA in 2010 met een verkiezingsprogramma dat in sociaal-economisch opzicht rechtser was dan het programma van de PVV. De belastingen mochten niet omhoog, de hypotheekrente moest aftrekbaar blijven en rijke ouderen werden uit de wind gehouden. Er moest wel voor minstens 18 miljard euro bezuinigd worden. Waarop dan? Op ambtenaren en uitkeringsontvangers, veel meer smaken waren er niet te bedenken. Het resultaat is bekend, het CDA kon weer eens 20 zetels aftrekken van het totaal (van 41 naar 21 zetels).

Nog geen jaar na deze electorale ramp begonnen diverse CDA-ers te herbronnen. Zoals, bijvoorbeeld, de directeur van het wetenschappelijk bureau van de partij, Raymond Gradus, die als lid van de programmacommissie vóór stevige bezuinigingen en tegen afschaffing aftrek hypotheekrente was geweest, maar in het afgelopen najaar als een blad aan een boom van richting was veranderd. Deze koerswijziging bleek een besmettelijke ziekte binnen het CDA. Het roer moet weer eens om en de PVV moet links ingehaald worden, in plaats van rechts. Maxime Macchiavelli mag nog wel even blijven, al moet hij op termijn natuurlijk wel weg. Het nieuwe steekwoord is ook al gevonden. Compassie!

Het partijcongres van het CDA zal de nieuwe koers dit weekend nog moeten goedkeuren. Dan resteert de vraag of veel kiezers in deze koersverandering zullen trappen. Ik niet tenminste, en ik schat dat bij de volgende landelijke verkiezingen het CDA niet meer dan 16 zetels zal halen. Kortom, hoewel er nog niet bepaald is met wie het CDA compassie gaat voelen, is het verstandig als de partij voorlopig toch vooral compassie met zichzelf heeft.