Commissie: Rechtstaat 'in een staat van verwaarlozing terechtgekomen', winst PVV zorgelijk

De rechtsstaat is "in een staat van verwaarlozing is terechtgekomen". Dat is de conclusie van de staatscommissie die aanbevelingen moet doen over de rechtsstaat in Nederland. Ook zijn er "groeiende zorgen over de politieke bereidheid om de rechtsstaat daadwerkelijk te versterken". In het advies De gebroken belofte van de rechtsstaat waarschuwt de commissie voor vertragende procedures die overheden toepassen. Dat meldt de NOS.

De opmerkingen in het rapport zijn volgens commissievoorzitter Kummeling niet direct een verwijzing naar het aankomende ultrarechtse kabinet, hoewel de coalitie wel van plan is onder meer een asielcrisis uit te roepen met daarbij een noodwet die de staat verregaande bevoegdheden geeft.

Wel wijst de commissie expliciet naar de verkiezingswinst van de PVV: "Bij velen in de samenleving en politiek leidde dit tot grote zorgen over de toekomst van de rechtsstaat." "Het is op zijn minst opmerkelijk en vooral ook zorgelijk dat er kennelijk de noodzaak bestond om afspraken te maken over het overeind houden van de grondwet en grondrechten", meent Kummeling. Vooral NSC had tijdens de informatierondes grote bezwaren tegen de antirechtstatelijke plannen van de PVV en wilde daar eerst zekerheden over afspreken. Wat er uit die afspraken is voortgekomen, is vooralsnog een raadsel.

De NOS schrijft:

De commissie ging in februari vorig jaar van start, na een unieke gezamenlijk opdracht door kabinet, parlement en rechterlijke macht. Aanleiding was de vertrouwenscrisis tussen overheid en burgers door slepende dossiers als de toeslagenaffaire, de afhandeling van aardbevingsschade in Groningen en de stikstofcrisis.

Volgens de commissie is er een te grote groep burgers die de overheid “vreest in plaats van die te vertrouwen, regelingen zijn ingewikkeld en onvoorspelbaar en de menselijke maat ontbreekt. Dat komt omdat overheden de geest van de rechtsstaat uit het oog verloren.”

Ook staat in het rapport te lezen: "Die negatieve houding hebben parlement, regering en overheidsorganen voor een groot deel over zichzelf afgeroepen, door essentiële rechtsstatelijke principes terzijde te schuiven of te verwaarlozen. Economische en financiële overwegingen hadden te veel de overhand. De rechtsstaat is geen bedrijf, maar dat lijkt de overheid de laatste jaren te vaak uit het oog te zijn verloren."

Het nieuwe kabinet zegt 200 miljoen euro uit te trekken ter verbetering van de rechtsstaat. Volgens de commissie is daar zeker 1,6 miljard euro voor nodig.