Catalonië op het punt eenzijdig de onafhankelijkheid uit te roepen

Maandag 2 oktober In Catalonië zal maandag een spoedzitting worden gehouden over de volgende stappen op weg naar onafhankelijkheid. Zondagnacht liet het Catalaanse regiobestuur weten dat 2,26 miljoen van de 5,3 miljoen kiezers een stem heeft uitgebracht, 42 procent van het totaal. Van hen stemde wel maar liefst 90 procent voor afscheiding van Spanje. Volgens de Catalaanse premier Puigdemont heeft Catalonië daarmee het recht verdiend een eigen staat te vormen.

De enorme overwinning van Ja-stemmers is geen verrassing. Vooraf was al duidelijk dat de tegenstanders van onafhankelijkheid niet van plan waren naar de stembus te gaan. Een meerderheid van de Catalanen voelt niets voor een zelfstandige staat.

De verwachting is nu dat de regionale regering in Barcelona binnen 48 uur de onafhankelijkheid zal uitroepen. Wanneer dat gebeurt, zal de Spaanse overheid Puigdemont laten arresteren. De Spaanse premier Rajoy zei gisteren in een toespraak al dat alle uitgebrachte stemmen onwettig waren en dat er wat hem betreft helemaal geen referendum had plaatsgevonden. Met het openen van stemlokalen hadden de Catalanen ‘willens en wetens de aanval op de wet en de democratie ingezet’. De verwachting is dat bij een arrestatie van Puigdemont de gemoederen in Catalonië opnieuw hoog zullen oplopen.

Dat Spanje er alles aan gelegen was het referendum niet door te laten gaan, werd zondag pijnlijk zichtbaar. De Spaanse nationale politie en de paramilitaire Guardia Civil hadden vanuit Madrid opdracht gekregen stembussen in beslag te nemen. Dat mondde uiteindelijk uit in harde confrontaties met burgers waarbij de politie rijkelijk gebruik maakte van wapenknuppels en rubberen kogels. Bij het excessieve politiegeweld raakten volgens het Catalaanse bestuur zeker 900 mensen gewond.

Update 22.00 EU-president Tusk en EC-voorzitter Juncker hebben in een verklaring gezegd ‘alle vertrouwen in Rajoy’ te hebben. Ze weigeren vooralsnog te bemiddelen in het conflict tussen Madrid en Barcelona. De Catalaanse regering had maandag een verzoek ingediend bij Brussel, maar dat verzoek is afgewezen.

“Op dit moment zien we geen rol voor ons weggelegd”, zegt een woordvoerder van Juncker. Pas wanneer Rajoy, die het politiegeweld in Barcelona proportioneel heeft genoemd, een hulpaanvraag indient, is Brussel daartoe bereid.

 

Eerder: Catalanen mogen zondag bij het referendum over onafhankelijkheid overal hun stem uitbrengen, waar dat maar mogelijk is. Ze mogen hun stembiljet thuis afdrukken en naar een stembus naar keuze brengen. Dat heeft de Catalaanse regering laten weten in een poging de opkomst te vergroten. Volgens Spaanse media verandert de separatistische Catalaanse overheid hiermee op het laatste moment het kiesstelsel.

Om 9 uur ’s ochtends gingen de eerste stemlokalen open. Op sommige plekken stonden de Catalanen al in de rij om zo snel mogelijk hun stem uit te brengen, voor de Spaanse politie de gelegenheid krijgt het stembureau te sluiten. Sinds 5 uur ’s ochtends rijden er zo’n 45 voertuigen van de Guardia Civil door Catalonië om het stemmen te verhinderen. Zij worden daarbij gesteund door meerdere voertuigen van de nationale politie en er vliegt een politiehelikopter boven Barcelona. In de nacht van zaterdag op zondag brachten honderden Catalanen de nacht door in enkele stembureaus om maar te voorkomen dat ze er de volgende dag niet meer in konden. Volgens de Spaanse politie werden op die manier 160 stemlokalen bezet, maar op sociale media circuleren berichten dat het om 520 stembureaus gaat.

Op sociale media is ook te zien hoe politieagenten stembussen in beslag nemen en soms met harde hand het stemmen proberen te voorkomen:

Formeel is het referendum verboden. Het Spaanse hooggerechtshof heeft eerder geoordeeld dat het referendum voor onafhankelijkheid in strijd is met de grondwet. De regering in Madrid heeft de laatste tijd met harde hand geprobeerd te voorkomen dat de Catalanen zondag toch naar de stembus gaan. Vorige week werden kantoren van de Catalaanse regering binnengevallen en werden hoge ambtenaren opgepakt. De Catalaanse premier Carles Puigdemont verweet de centrale overheid dictatoriale trekjes te hebben en legde een link met de tijd onder dictator Franco.

Uit peilingen is gebleken dat ruim 40 procent van de Catalanen voor een eigen staat is, mits deze wettelijk tot stand is gekomen. De Catalaanse regering is van plan om, wanneer de verkiezingsuitslag dat toelaat, eenzijdig de onafhankelijkheid uit te roepen. Dat is niet alleen in strijd met de Spaanse wet, maar gaat ook in tegen Europese verdragen.

Update 22.40: Voetballer Gerard Piqué is tijdens een training met het nationale team van Spanje door een deel van de aanwezige fans op de tribune uitgejouwd. Piqué heeft zijn steun uitgesproken voor het referendum van Catalonië, dat is bij een deel van de aanwezigen in het verkeerde keelgat geschoten. Iemand droeg zelfs een spandoek met de tekst: “Ik wil niet dat je zelf opstapt, ik wil dat je eruit wordt gezet. Je bent om te kotsen”. Het spandoek werd door de politie verwijderd.

Piqué overweegt te stoppen als zijn steun voor Catalonië als probleem wordt gezien.

Update 9.30: De Spaanse politie is het stembureau waar de Catalaanse premier Puigdemont wil gaan stemmen binnengevallen. Volgens persbureau AP zijn daarbij ruiten ingeslagen en sloten opengeknipt. Puigdemont zelf is uitgeweken naar een naburig dorp om daar zijn stem uit te brengen.

Update 10.10 uur: Persbureau AP meldt dat de Spaanse politie enkele honderden Catalaanse stemmers met geweld heeft afgevoerd. Op sociale media duiken inmiddels de eerste beelden op van die confrontaties:

More shocking footage from Spain and the #CatalanReferendum pic.twitter.com/1OH1fWDRPc

— Gissur Simonarson (@GissiSim) 1 oktober 2017

Update 11.00 uur: Naarmate de ochtend vordert, lijkt de Spaanse politie steeds harder op te treden tegen de Catalanen. Sky News meldt dat behalve de wapenstok, de politie ook rubberkogels tegen de stemmers gebruikt.

VÍDEO La @policia espanyola carrega amb contundència a l’Escola Verd de Girona https://t.co/DwCRmotJzP pic.twitter.com/Rgzco5nnmo

— NacióDigital (@naciodigital) 1 oktober 2017

Police are firing rubber bullets at voters during protests as the independence referendum gets under way #CatalonianReferendum pic.twitter.com/XNEuwwgZ7S

— Sky News (@SkyNews) 1 oktober 2017

Update 11.50 uur: Volgens persbureau AFP zijn er bij de politieacties al 38 burgers gewond geraakt.

Update 13.30 uur: Er komen steeds meer beelden naar buiten van agenten die met grof geweld Catalanen uit de stembureaus proberen te krijgen. Zo is op onderstaande video te zien hoe een agent met een sprong vanaf de trap zijn laars in de rug van een stemmer plant:

VÍDEO | La Policía desaloja a patadas y empujones un instituto de Barcelona https://t.co/O2zz8yuXDI pic.twitter.com/3xSbNwHtXG

— Ignacio Escolar (@iescolar) 1 oktober 2017

Lees ook: Opinie Han van der Horst: Catalonië plaatst de EU voor een nieuwe crisis

Update 15.00 uur: Persbureau AFP meldt dat het aantal gewonden als gevolg van het aanhoudende politiegeweld is opgelopen tot 91. V olgens de Catalaanse overheid gaat het zelfs om nog veel meer gewonden, namelijk 337.

Update 16.00 uur: Waar eerder op de dag Catalaanse brandweermensen op meerdere plaatsen succesvol een muur vormden om burgers te beschermen tegen het politiegeweld, worden nu diezelfde brandweermensen door de agenten geslagen:

The Spanish police are now beating up Catalan firefighters. This is an absolute shocker. #CatalanReferendum pic.twitter.com/zJeTATJQxJ

— Owen Jones???? (@OwenJones84) 1 oktober 2017

Update 20.00 uur: De Spaanse krant El Nacional meldt dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel telefonisch contact heeft gehad met de Spaanse premier Rajoy. Merkel zou om tekst en uitleg hebben gevraagd nadat de Catalaanse overheid bekendmaakte dat er inmiddels 465 gewonden zijn gevallen als gevolg van het aanhoudende politiegeweld. Naar verwachting zal Rajoy rond 20.15 uur een persconferentie geven.

Update 20.15 uur: Volgens een nieuw uitgegeven overzicht van de Catalaanse overheid is het aantal gewonden nu al 761.

Update 20.45 uur: De Spaanse premier Mariano Rajoy heeft in een persconferentie gezegd dat het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum niet heeft plaatsgevonden. De stemmen die werden uitgebracht zijn volgens Rajoy illegaal.

In een reactie op extreme politiegeweld zei Rajoy dat hij zijn plicht als premier heeft uitgevoerd en de wet heeft beschermd. Ook zei hij dat Spanje een tolerant land is, iets dat hem afkeurende geluiden van toehoorders kwam te staan. Rajoy zei ook nog dat hij openstaat voor een dialoog over een referendum, mits die volksraadpleging voldoet aan de Spaanse wet.

De stembureaus in Catalonië zijn inmiddels gesloten. De Spaanse politie heeft in totaal 319 van de ruim 2.000 stembureaus weten te sluiten. De stemmen worden nu geteld. De Catalaanse overheid heeft gezegd nog niet te weten wanneer de uitslag bekend is.

Beeld: ANP