Caroline van der Plas vertelt kwalijke sprookjes over ganzen

Na twee dagen vorst was het ijs in sommige agrarische gebieden bezaaid met ganzendrollen. Zie je nou wel, was de reactie van Caroline van der Plas en andere BBB’ers: hier zit het stikstofprobleem, bij de ganzen. En de boeren krijgen de schuld!

Arme boeren, altijd het piespaaltje. Maar hoeveel poept een koe eigenlijk in vergelijking met een gans, vroeg ik me af. Onder de hashtag #ganzenpoepgate ontdekte ik dat dat aanzienlijk meer is (de emissie van 1 koe komt overeen met 65 ganzen). Bovendien zijn er pakweg tien keer zoveel koeien als ganzen in Nederland (4 miljoen vs. 400.000). De mestproductie van grauwe ganzen is geschat op zo’n 0,1 promille van het totaal en de stikstofdepositie van ganzen is in het algemeen vele malen lager (factor 25) dan de kritische drempelwaarden in stikstofgevoelige gebieden.

Belangrijker nog, de melkveehouderij blijkt zélf de oorzaak te zijn van het grote aantal ganzen in Nederland, zeker in de winter. Ganzen komen op ons Engels raaigras af (bedoeld om de melkproductie van koeien op te voeren) en planten zich voort als konijnen met al dat eiwitrijke superfood. De gans is niet de oorzaak van het stikstofoverschot, maar het gevolg, stelt een ganzendeskundige van Rijksuniversiteit Groningen. In vijftig jaar is het aantal hier overwinterende ganzen toegenomen van enkele honderden naar miljoenen, ten gevolge van de intensieve landbouw: die creëert een groot voedselaanbod door overbemesting en stikstof zodat er ook in de winter genoeg te eten is voor de ganzen.

Met de poten in … een luchtkasteel
Opmerkelijk genoeg krijgen veehouders, ook al zijn ze zelf de oorzaak van het probleem, een tegemoetkoming voor schade door ganzen. Afschieten helpt niet, al beweren jagers en Natuurmonumenten van wel. Nederland blijft een tafeltje-dekje voor ganzen. Als er meer voedsel beschikbaar is per dier, krijgt zo’n dier meer nakomelingen.

De oplossing is simpel: wil je van de ganzen af, dan moet je het stikstofprobleem oplossen – dus de veestapel krimpen.

Boeren en BBB’ers doen vaak alsof stedelingen niet weten waar ze het over hebben. Maar als ík dit snap, waarom boeren en hun vertegenwoordigers in de politiek dan niet? Je lost de stikstofcrisis niet op als je naar ganzen wijst en jammert dat boeren daar nu óók al de schuld van krijgen. Van der Plas claimt dat BBB’ers “met de poten in de klei” staan. Dat is moeilijk te geloven van mensen die lijken te denken dat ganzen stikstof importeren en dat ze de hele dag in de sloot zitten ook als het niet vriest; dan zitten ze immers op het land – en eten lokaal voedsel. Geheel volgens de principes van kringlooplandbouw voegen ze geen stikstof toe – in tegenstelling tot de veestapel waarvoor het voer wordtgeïmporteerd uit andere landen.

De poten van deze volksvertegenwoordigers lijken eerder in een zelfgebouwd luchtkasteel te staan. Dit soort uitlatingen, waar hele volksstammen in meegaan via sociale media, illustreert een veel groter probleem. Kiezers hebben behoefte aan een simpel verhaal waarin een ander (de gans, de immigrant, etc.) de schuldige is. Dan hoeven ze niets op te geven van hun Westerse verworvenheden. Populisten spelen daarop in en Nederlandse talkshows houden kijkers dom. Met z’n allen creëer je zo een land met grote problemen, geregeerd door politici die de oorzaak van die problemen verdoezelen en ze dus ook onmogelijk kunnen oplossen.

Dat is al gebleken uit 30 jaar stikstof-'beleid' van VVD en CDA, dat BBB nu nog eens dunnetjes wil overdoen. Of dat nu pure onnozelheid of kwaadaardigheid is, het lijkt er in elk geval op dat het voor deze mensen allemaal een spelletje is. Ze winnen stemmen en zetels met fabeltjes. Het kan ze volstrekt niets schelen hoe het echt zit, als ze maar scoren in het spel. En dat lukt, dankzij de domme ganzen die er achteraanlopen.

Roos Vonk is hoogleraar psychologie en schreef onlangs een boek over zelfbedrog.

cc-foto: Ron.Beton