Burn-out: wat doe je er mee?

Af en toe zie ik iets voorbij komen dat handelt over de definitie van het fenomeen burn-out (bijv.  https://www.tijdschriftdepsycholoog.nl/nieuws/gehakketak-over-definitie-burn-out/  ). De teneur is steeds dezelfde: de deskundigen zijn het er toch nog niet helemaal over eens, en dat al heel veel jaren. Het is duidelijk dat ik geen deskundige ben, want ik begrijp er werkelijk niets van. Voor de coronacrisis de burn-out-cijfers nog verder omhoog stuwde deed ik iets met het onderwerp in de theaters. Bij iedere voorstelling vroeg ik aan de mensen in de zaal of zij wisten wat een burn-out nu precies is. Een ding werd daarbij heel duidelijk: bijna niemand ziet het als een psychiatrisch ziektebeeld. Wat gelijk wel de vraag opwerpt waarom zoveel mensen met burn-outklachten in de GGZ belanden…

Is er eigenlijk een definitie nodig om professionele hulp te bieden? Ik ben overtuigd dat een precieze omschrijving wetenschappers en verzekeraars dient. Maar ook een specifiek persoon die is vastgelopen? Of een psycholoog die hulp wil bieden?

De behoefte aan labels heeft in onze samenleving een ongezonde omvang gekregen. Iedereen mankeert wel iets, en een burn-out is een van de meest voorkomende en nietszeggende labels. Het heeft overeenkomsten met overgewicht: we kunnen wel zeggen dat het ongezond is, maar wat zegt het dan dat zo enorm veel mensen overgewicht hebben? Waarom waren er een eeuw geleden amper mensen die teveel wogen en/of leden aan een burn-out?

Het begint inmiddels door te dringen dat de bulk van de hart- en vaatziekten het gevolg is van een bepaalde leefwijze en dat preventie weinig meer of minder is dan meer bewegen en anders eten. In wezen is het bij burn-out niet anders: de klachten zijn vrijwel altijd het gevolg van een bepaalde leefstijl. En de focus leggen op de verandering van die manier van leven is de meest kansrijke manier om uit een burn-out te komen.

Als je mensen spreekt waarbij dat goed is gelukt hoor je ze eigenlijk altijd uitleggen wat ze er van geleerd hebben. Wat de kern was van hun probleem, en welke verandering het lek boven water heeft gebracht. Dat het een taaie periode was, maar ook een heilzame.

Het is vaak te confronterend om het iemand voor te houden die er midden in zit, maar toch: uiteindelijk kan een burn-out niets meer of minder dan een geschenk zijn. Een ultieme waarschuwing van het lichaam dat het zo niet langer gaat. Als je dat begrijpt kun je terug naar de gezonde balans. Want wat de definitie ook moet zijn, er is bij burn-out altijd een verstoord evenwicht. Je zou zelfs kunnen stellen: het is een normale reactie op abnormale belasting. En wat professionele hulp is hier meestal goed bij te gebruiken.