Buma/Stemra: dorpsgek die burgemeester wil worden

Afgelopen donderdag vond in Den Haag een belangrijke rechtszaak plaats, die volledig aan de aandacht van de pers is ontsnapt. Buma/Stemra en radioportal Nederland.FM kruisten de degens in een bodemprocedure vanwege een nieuw tarief op hyperlinks naar muziek. Opvallend was de slechte onderbouwing van Buma/Stemra. Die bleek niet op de hoogte van zaken die voor de gemiddelde internetgebruiker gesneden koek is. Over de dorpsgek van Global Village die burgemeester wil worden.

Buma/Stemra stelt dat je moet betalen als je met muziek geld verdient. Dat is logisch, maar niet in alle gevallen. Producenten van radiotoestellen maken ook omzet/winst met de verkoop daarvan en dragen niet af aan Buma/Stemra en Sena. Ook een poppodiumbouwer hoeft niet te betalen en degene die lichtshows verzorgt niet. Wanneer dan wel?

De Auteurswet treedt in werking bij openbaarmaken of verveelvoudigen van muziek. Buma/Stemra moet zich aan deze beperkingen houden. De rechtszaak was er dus op gericht duidelijk te maken of radioportals in het algemeen en Nederland.FM in het bijzonder iets openbaarmaakt of verveelvoudigt. Behalve Nederland.FM waren vertegenwoordigers van radioportals Radiofm.nl en Kabelradio.nl aanwezig. Kabelradio.nl en Onlineradiostations.nl zijn inmiddels vanwege het omstreden tarief gestopt.

Maar zo erg is het gelukkig niet. Juist op internet zijn de twee pijlers van de Auteurswet, openbaarmaking en verveelvoudiging, eenvoudig te controleren. Openbaarmaking is als een muziekwerk op internet wordt geplaatst, verveelvoudiging als dit muziekwerk wordt gekopieerd. Elk gebruik van een muziekwerk is altijd aan de bron te meten.

Tijdens de rechtszitting negeerde Buma/Stemra deze technische realiteit, maar baseerde zich op zoiets spookachtigs als “de perceptie van de gebruiker”. Feitelijk streamt muziek dan wel vanaf de mediaserver van een radiostation, maar voor de gebruiker líjkt het alsof de muziek van Nederland.FM afkomstig is en dáárom moet Nederland.FM betalen, zo was hun betoog. De vraag is of gebruikers niet snappen dat de stream afkomstig is van het radiostation.

Elk radiostation zou een verdubbeling van hun tarief tegemoet kunnen zien, als de logica van Buma/Stemra wordt doorgetrokken. Een stream van bijvoorbeeld Radio 538 is afkomstig van de mediaserver van Radio 538 die wordt gehyperlinkt op de website van Radio 538. Daarmee is Radio 538 zijn eigen radioportal. Buma/Stemra repareert dit met het begrip “organisme” (op z’n Frans uitgesproken). Omdat mediaserver en website binnen één organisme vallen, hoeft maar één keer te worden betaald.

Buma/Stemra probeerde een parallel te trekken tussen radioportals en Radio 538 wanneer laatstgenoemde zijn muziek zou betrekken van Spotify. Omdat 538 op die manier niet zelf de bron is, zouden zij niets hoeven te betalen aan Buma/Stemra, een absurde situatie, aldus Buma/Stemra.

Buma/Stemra gaat hiermee voorbij aan het feit dat 538 de muziek van Spotify op zijn server en zender zou moeten plaatsen en daarmee dus opnieuw zou openbaren en verveelvoudigen. Die vergelijking ging met andere woorden behoorlijk mank.

Het tarief voor een hyperlink naar een radiostation is iets minder hoog dan het tarief dat het radiostation zelf moet betalen. De uitleg van Buma/Stemra sloeg de plank nogal mis. Ze stelde dat het niet uit te sluiten en niet te controleren is dat Nederland.FM zélf streams uitzendt en daarom is het tarief bijna gelijk aan dat van een radiostation zelf. Omdat het aannemelijk is dat niet álle streams van Nederland.FM afkomstig zijn, is het tarief iets verlaagd. Volgens Buma/Stemra is er namelijk geen manier om te achterhalen wat de herkomst van een stream is. Wat een onkunde! De herkomst van een stream is te vinden door met de rechtermuisknop op de player te klikken en bij eigenschappen te kijken (op een pc). Dit heeft Buma/Stemra nagelaten te doen. Het leek zelfs alsof ze op deze zitting pas voor het eerst over deze mogelijkheid hoorde.

Is de hoogte van het tarief al slecht onderbouwd, het impliceert ook dat er geen grond is voor dat tarief voor radioportals die geen stream zelf uitzenden. Aangezien geen enkele radioportal dat doet, zaagt Buma/Stemra de poten onder haar eigen stoel vandaan. In dat geval is Buma/Stemra namelijk niet ontvankelijk in deze bodemprocedure.

Ook op andere punten liet Buma/Stemra zien niet veel van internet te begrijpen. Zo betoogde zij dat de andere kanalen van Nederland.FM (zoals Belgie.FM en Engeland.FM) zich richten op de Nederlandse markt omdat er Nederlandse banners op te zien zijn. Dat bannersoftware in het algemeen zich aan de gebruiker aanpast op basis van ip-adres (en dat b.v. een Argentijn Argentijnse banners zal zien) was blijkbaar een onbekend fenomeen voor Buma.

Ook was Buma/Stemra onbekend met het feit dat de player die in het venster van een radioportal te zien is niet afkomstig is van die portal, maar van een plugin van de browser van de gebruiker. Dit bleef een hardnekkige misvatting.

Voor een organisatie die verstrekkende tarieven bedenkt voor internet, want het houdt niet op bij radioportals, geeft ze blijk van een ongelofelijke onkunde op dit gebied. Zo’n organisatie kan niet in staat zijn goed doordachte regels voor internet op te stellen, die dat internet ingrijpend kunnen veranderen. Een dorpsgek kan geen burgemeester worden.

Is Buma/Stemra de ideale belangenbehartiger van muziekauteurs? Niet bepaald. Dat Buma/Stemra zich bemoeit met de verspreiding van muziek is prima, maar dat ze zich ook wil bemoeien met de verspreiding van informatie waar die muziek te vinden is, gaat te ver. Een tarief op hyperlinks is een tarief op promotie. Het belemmeren van promotie maakt geen muziekauteur blij. Promotie via radioportals werkt aantoonbaar omzetverhogend voor radiostations en daarmee omzetverhogend voor Buma/Stemra en de aangesloten muziekauteurs.

Wie of wat stopt deze scheefgroei tussen auteursrechten enerzijds en publiek belang en gezond verstand anderzijds? Handhaving van de Auteurswet op internet is niet gebaat bij een organisatie die niet naar de techniek kijkt, maar zich baseert op verkeerde aannames en subjectieve beleving van gebruikers. De Auteurswet die zijn honderdste verjaardag viert, verdient beter.

Eind september volgt de uitspraak van de rechter.