Brommige BBB-stemmers, u hebt gekozen voor minder boeren en meer beesten

Brommige BBB-stemmers, U bent net terug van het stembureau. U maakte een hokje rood op de lijst van de BBB. U hoopt dat Caroline van der Plas Nederland een lesje leert. U wilde een signaal geven. U bent tevreden met U zelf.

Nu de feiten.

In 1950 telde Nederland 410.000 boerenbedrijven. In 2021 waren het er nog maar 52.000. De gemiddelde omvang steeg van 5,7 hectare in tot 32.4 ha in 2016.

Zeventig jaar terug verdienden nog 580.000 personen hun brood in de landbouw, boeren, knechts en loonwerkers bij elkaar opgeteld. In 2021 was dat tot 182.000 gedaald. De cijfers komen van het CBS. Ter vergelijking: in de zorg werkten 1,4 miljoen mensen.

Nog een gegeven: volgens Peter Scheer van het landbouwblad Nieuwe Oogst is alleen al tussen 2000 en 2020 het aantal zelfstandige boerenbedrijven gehalveerd. Bij gelijkblijvend beleid – dus zonder ingrijpen rond stikstof – gebeurt dat tot 2040 nog een keer. Dan zijn er nog 25.000 landbouwbedrijven over. Nu al houden twee tot drie procent van de boerenbedrijven per jaar er mee op, zo berekent Petra Berkhout, agrarisch econoom aan de Universiteit Wageningen. Een van haar opties om het toch op het erf vol te houden is een baan erbij buitenshuis. Ze gelooft niet dat de dalende trend gekeerd kan worden. 

Boze boeren voeren actie voor hun eigen ondergang, zo leren de cijfers. De demonstraties van de laatste tijd doen allemaal denken aan de belegen anekdote van de leraar die aan het begin van het schooljaar tegen de klas zegt: "Kijk elkaar maar goed aan. Over tien maanden is de helft van jullie verdwenen". Zo kun je ook zeggen: "Zit je lekker op je landbouwmonster met die knappe leuze Geen boer, geen voer. Kijk dan maar eens goed naar de trekker voor je op de snelweg. Die van jou of van hem wordt over een paar jaar door de schuldeisers verkocht."

Over zulke feiten heeft @Lientje het nou nooit. En de protesterende boeren zwijgen er zelf ook over. Op dagelijkse basis verdwijnen in Nederland landbouwbedrijven. Het lijkt de Farmers Defence Force, de LTO en Agraxie niets te kunnen schelen. Ze schetsen liever doemscenario's over halvering van de veestapel. De mensen doen er niet toe.

2022 was een goed jaar voor de boeren, zo berekende opnieuw het CBS. Melkveehouders zagen hun inkomen gemiddeld met €70.000 euro stijgen, de andere sectoren boekten bedragen rond de € 50.000. Die zilvervloot wordt echter ongelijk verdeeld. Een vijfde van de boeren heeft per maand minder dan € 2.000 te besteden. Bij de melkveehouders zit 20% in betalingsproblemen. De rijkste 20% verdiende in 2022 echter gemiddeld € 155.000.

Er zitten twee addertjes onder het gras: de inflatie en de sterk gestegen kosten van voer en energie. Als je die in aanmerking neemt, daalde het reële landbouwinkomen per arbeidsjaar met 1,7%, aldus het CBS.

Brommige BBB-stemmers, u denkt: ik wil ook wel € 155.000 per jaar verdienen. Realiseer je wel dat 2022  een topjaar was en dat voor boeren, net als voor andere ondernemers, magere periodes altijd in het verschiet liggen. Zonder buffers red je het niet. En alleen grote bedrijven kunnen ten volle van  goede tijden profiteren constateerde Nadia Menkveld van ABN/AMRO in de Economisch Statistische Berichten. Bovendien is zelfs zo'n superresultaat niet bijzonder hoog als je de waarde van het bedrijf in aanmerking neemt. Een boerderij is een miljoenenonderneming. Gerhard Kemna van Adviesbureau Agrovisie rekende voor wat er gebeurt als een melkveehouder met 40 hectare en 100 koeien zich door de staat laat uitkopen. Die krijgt dan 2,8 miljoen voor de grond, één miljoen voor de opstallen en machines, 

€ 150.000 voor de koeien, € 600.000 voor de fosfaatrechten en € 225.000 voor de stikstofrechten. Dat levert bij elkaar ca. 4,8 miljoen euro op. Volgens Kemna heeft de overheid beloofd twintig procent boven de marktprijs te betalen. Onze stoppende boer krijgt dus al gauw zes miljoen op zijn rekening bijgeschreven.

Hierna melden de schuldeisers zich aan de poort. De belastingdienst haalt meteen 1,8 miljoen terug. De gemiddelde veehouder staat voor 1,2 miljoen in de schuld. Dan blijven er nog 2,8 miljoen over om stil van te leven.   

Daarom is de stikstofregeling voor veel boeren misschien wel een uitkomst. Meteen komt u, brommige BBB-stemmers en mij het gelijknamige toneelstuk van Herman Heijermans in herinnering. In de slotscène overlijdt een gehandicapt jongetje. Groot misbaar maar zijn oudere broer zegt achter de hand: "Uitkomst!"

Conclusie, brommige BBB-stemmers, jullie hebben gekozen voor meer beesten en minder boeren want daar staat @Lientje voor. Wees blij dat jullie op zijn best een volkstuin hebben en geen boerderij. Drink daar een spumante op tijdens de uitslagenavond.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: alle praatjes over streng asielbeleid, hekken en grenzen dicht zijn kiezersbedrog.