Bombardementen en deals met dictators bemoeilijken oplossingen voor vluchtelingen

Het falen van de Europese politiek is pijnlijk zichtbaar met de brand in het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos. Spreken over vrede, democratie en mensenrechten is niet genoeg. Wat nodig is, is een einde aan permanente oorlogsvoering en beëindiging van wapenexporten naar landen waar onderdrukking en conflict is. Wie wil voorkomen dat mensen op de vlucht slaan, moet allereerst inzetten op het maken van vrede.

In kamp Moria leefden meer dan 15.000 vrouwen, kinderen en mannen, gevlucht voor oorlog en onderdrukking, onder erbarmelijke omstandigheden in een soort openluchtgevangenis. In het hart van de Europese beschaving. Simpelweg omdat geen enkel Europees land hen wil hebben. Komend uit ellende belandden zij in een nieuwe chaos.

In een vlammenzee, met tientallen dobberend op zee, onder mensonterende omstandigheden, in vluchtelingenkampen. Op zoek naar een betere toekomst. Een beeld dat vaak door (haat)politici wordt misbruikt voor de eigen politieke agenda. Om angst voor de ander, de vreemdeling aan te wakkeren. Met de retoriek dat zij onze cultuur, onze rijkdom, onze huizen, onze zorg en nog veel meer zouden afpakken.

Zeer problematisch in een tijd dat een recordaantal mensen, 79.5 miljoen volgens de UNHCR, op de vlucht is, een verdubbeling sinds 2010. Niet omdat zij zo graag huis en haard verlaten om onze woningen in te pikken, niet omdat zij graag in een rubberbootje dagenlang op zee ronddobberen, niet omdat zij iedere dag weer uitbuiting, aanranding en verkrachting willen riskeren. Maar omdat zij op de vlucht zijn voor bommen, geweld en honger. Niet zelden mede mogelijk gemaakt door dezelfde Europese leiders die nu zo schrikken van de vlammenzee in kamp Moria.

Ze zouden niet hoeven schrikken wanneer ze erkennen dat dit mede het resultaat is van een falend migratie- en buitenlandbeleid. Regeringsleiders mogen en kunnen zich niet langer verschuilen achter de Europese Commissie die verantwoordelijk is gesteld voor een Europees migratiebeleid. De Griekse regering heeft de Griekse bevolking en vluchtelingen geen dienst bewezen met ellenlange procedures voor asielaanvragen. Andere EU-landen weigeren vluchtelingen uit Griekenland en Italië over te nemen. Door een vuile deal met Turkije wisten regeringen zich verzekerd dat vluchtelingen niet langer Europa zouden kunnen bereiken.

Hoe verhouden Fort Europa en kamp Moria zich tot Europese waarden van democratie, mensenrechten en de rechtsstaat? Terwijl er een politieke uitruil is over de ruggen van deze mensen, zwijgen verantwoordelijken angstvallig over oorzaken van de grote vluchtelingenstromen. Want hoe kan het dat ondanks alle ontmoediging, bouw van muren, praktisch onmogelijk maken van reddingsacties op zee en afspraken met dictators, het hoogste aantal mensen op de vlucht is sinds de Tweede Wereldoorlog?

Volgens recent Amerikaans onderzoek heeft de ‘War on Terror’ – ontketend door de Amerikaanse president George W. Bush na de afschuwelijke aanslagen van 11 september 2001 – geresulteerd in een gigantische vluchtelingenstroom. Volgens conservatieve schattingen sloegen 37 miljoen mensen op de vlucht voor al die bommen en oorlogen sinds het begin van de zogenoemde oorlog tegen het terrorisme. Waarvan een groot aantal mensen vluchteling zijn in eigen land en worden opgevangen in arme landen of weer terug zijn gekeerd naar hun eigen land. Het onderzoek richt zich op de gevolgen van oorlog tegen het terrorisme waarbij de VS betrokken is geweest sinds 11 september 2001, in Afghanistan, Syrië, Jemen, Libië, Somalië, Pakistan en de Filippijnen. Oorlogen die niet zelden ook op politieke of militaire steun konden rekenen van Nederland en andere Europese landen.

Ook economische oorlogsvoering door de VS met sancties die de bevolking treffen zoals bijvoorbeeld tegen Iran, Syrië en Venezuela bemoeilijken oplossingen voor vluchtelingen. Als Europese regeringen echt op zoek zijn naar oplossingen, zouden ze moeten stoppen met bombarderen van mensen, zich verzetten tegen economische oorlogsvoering, deals met dictators moeten weerstaan en zorgen voor humane opvang van vluchtelingen.