Black Lives Matter, een jaar later

Dinsdag was het op de kop af een jaar geleden dat de zwarte Amerikaan George Floyd bij zijn aanhouding werd vermoord door de witte politieagent Derek Chauvin. De gewelddadige dood van Floyd was er een in een lijn van vele zwarte Amerikanen die het leven lieten door toedoen van politiegeweld. Net als bij eerdere slachtoffers als Tamir Rice, Sandra Bland, Eric Garner, Breonna Taylor, Trayvon Martin en Michael Brown, gingen zwarte amerikanen en medestanders de straat op om aandacht te vragen voor het buitensporige geweld tegen zwarte mensen en de systemische achterstelling.

Na de moord op Floyd gebeurde er echter iets bijzonders. De vele beelden van het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen gingen al tijden via sociale media de wereld over. De video waarin Floyd minutenlang om hulp smeekte voor hij uiteindelijk stierf schokten was wereldwijd de druppel die de emmer deed overlopen. De grootschalige demonstraties waren niet meer alleen in de straten van de Verenigde Staten te zien. Wereldwijd klonk nu de leus: Black Lives Matter.

In Nederland was de eerste grote Black Lives Matter-demonstratie in Amsterdam. Een impromptu bijeenkomst op de Dam waar enkele duizenden mensen zich uitspraken, niet alleen tegen het politiegeweld tegen zwarte mensen in de Verenigde Staten, maar ook tegen institutioneel racisme in eigen land. Meerdere demonstraties op tal van plekken in het land volgden, een beweging was geboren.

Nu, een jaar later, is in de Verenigde Staten het proces tegen agent Derek Chauvin in volle gang. Eind april werd hij al in een hoogst uitzonderlijke uitspraak schuldig bevonden aan alle drie de aanklachten, van moord tot doodslag. Momenteel wordt nog gekeken of er verzwarende factoren zijn die de celstraf die Chauvin te wachten staat wordt verhoogd. Of er verder winst geboekt is in de Verenigde Staten is maar de vraag. Trump is dan wel het Witte Huis uit en de eerste zwarte (en Aziatische, en vrouwelijke) vicepresident is in functie. Maar de wetten en systemen die het leven van zwarte mensen in Amerika beduidend zwaarder maken, gelden nog steeds.

Hoe is dat in Nederland? Op de sterfdag van Floyd zond de VPRO een BLM-special uit, gepresenteerd door Clarice Gargard en Nadia Moussaid. Daarin blikten zij terug op een jaar Black Lives Matter in Nederland, bijgestaan door gasten die een rol hebben gespeeld in en rond de beweging. Te gast is onder meer Sylvana Simons, het afgelopen jaar als leider van politieke partij BIJ1 toegetreden tot de Tweede Kamer. Artiest en activist Akwasi die dankzij een omstreden uitspraak over Zwarte Piet op de Dam onder vuur kwam te liggen, maar ook met zijn nieuwe aspirant-omroep ZWART toetrad tot het publieke bestel. Andere gasten waren kunstenaar Raquel van Haver, zangeres Glennis Grace, spoken word-artiest Zaïre Krieger en danser Gil the Grid. Samen namen zij één jaar Black Lives Matter in Nederland onder de loep.