Bijleveld verzweeg Amerikaanse vrees voor burgerdoden

Minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) was er wel degelijk van op de hoogte dat bij het Nederlandse bombardement op de Iraakse stad Hawija in 2015 hoogstwaarschijnlijk veel burgerdoden zouden vallen. De CIA waarschuwde daarvoor, maar Bijleveld koos ervoor de Tweede Kamer niet te informeren over die waarschuwing. Dat blijkt uit documenten van het Amerikaanse ministerie van Defensie die in handen zijn van de NOS en NRC.

Bij het bombardement op Hawija, nabij Kirkuk, werden door Nederlandse F16-piloten meerdere bommen op een explosievenfabriek van IS afgeworpen. Daarbij kwamen zeker zeventig burgers om het leven en werden ruim vierhonderd gebouwen zwaar beschadigd of verwoest. Een week voor het bombardement plaatsvond, waarschuwde de Amerikaanse inlichtingendienst CIA al voor de kans op vele burgerdoden, omdat de fabriek in de buurt van een woonwijk stond.

In 2015, na afloop van het bombardement, deed het Amerikaanse ministerie van Defensie onderzoek naar de luchtaanval. Een Amerikaanse luchtmachtcommandant betrokken bij het bombardement en vooraf bedenkingen bij de aanval had, stelde een alternatief aanvalsplan op waarbij zowel de fabriek vernietigd werd, als in theorie het aantal burgerdoden nul zou zijn. Het onderzoek waarin dat plan vermeld staat, werd met tussenkomst van een Amerikaanse rechter gedeeld met NOS en NRC.

Bijleveld heeft tegenover de Tweede Kamer altijd volgehouden dat zowel Defensie als het Openbaar Ministerie de luchtaanval hebben onderzocht en dat het bombardement volgens de geldende procedures is verlopen. Dat er zoveel burgerdoden vielen, kwam volgens Bijleveld omdat er meer explosieven in de fabriek lagen dan vooraf werd ingeschat. Dat Nederland vooraf is gewaarschuwd voor de grote kans op veel burgerdoden, verzweeg ze.

De Kamer heeft herhaaldelijk om volledige openheid in de zaak gevraagd. Eerder nog zei Bijleveld die niet te kunnen geven, omdat ze geen toestemming had geheime documenten met de Tweede Kamer te delen.