Big Tech is niet de echte vloek: de oligarchieën in olie, voedsel, financiën en wapens zijn veel gevaarlijker

Er is een populair verhaal in de Westerse media, vooral in Europa, dat Big Tech een duidelijk en dreigend gevaar vormt voor de democratie. Dit verhaal kreeg steun van president Biden in zijn afscheidstoespraak.

Dit verhaal is helaas maar een halve waarheid.  Het echte gevaar is niet Big Tech, maar gevestigde oligarchieën die de democratie al lang ondermijnen - oligarchieën in olie, voedsel, financiën en wapens. Wat we zien na de verkiezingsoverwinning van Trump is niet de opkomst en verovering van de democratie door Big Tech, maar de knieval van Big Tech voor de bestaande oligarchieën. Noch Trump noch de facto VP Musk zijn echt Big Tech-miljardairs. Het zijn ouderwetse miljardairs, waarbij Musks bedrijven Starlink en SpaceX eigenlijk meer deel uitmaken van het militair-industrieel complex dan van Big Tech.

Dit wil niet zeggen dat Big Tech geen bedreiging vormt voor de samenleving en misschien zelfs voor de democratie. De industrie lijdt aan verschillende dystopische elementen. Maar deze zijn al lang bekend - in ieder geval sinds Douglas Rushkoff's boek “Throwing Rocks at the Google Bus” uit 2017, Shoshana Zuboff's The Age of Surveillance Capitalism en de Netflix-documentaire “The Social Dilemma”. Er is niets nieuws of origineels aan anti-Big Tech.

Er is ook geen technofeodalisme dat het kapitalisme heeft gedood, zoals Yanis Varoufakis beweert (en Reijer Passchier papegaait): Het wereldwijde kapitalisme is springlevend en heeft zelfs Big Tech ondergeschikt gemaakt. Ja, Big Tech is de vazal.

Naar welke oligarchieën verwijs ik?

Ten eerste zijn er de voedselbaronnen: de ABCD verwijst naar Archer-Daniels-Midland Company, Bunge, Cargill en Louis Dreyfus, die ongeveer 90% van de wereldwijde graanhandel controleren. Ze hebben recordwinsten gemaakt terwijl het aantal mensen in de wereld dat te kampen heeft met voedselonzekerheid is toegenomen. Een andere industrie, veel krachtiger dan Big Tech, bestaat uit financiële investeringsfirma's die gedomineerd worden door slechts drie firma's, BlackRock, Vanguard en State Street. Zij controleren meer dan 40% van alle openbare bedrijven in de VS. State Street alleen al had in 2023 een vermogen van $4,13 biljoen - meer dan het totale BBP van Duitsland.

George Monbiot heeft gewaarschuwd hoe de financialisering van de landbouw door de groeiende verstrengeling van de voedselbaronnen en de financiers de wereldwijde voedselzekerheid bedreigt. Deze financiële en geconcentreerde controle wordt in verband gebracht met schade aan het wereldwijde voedselsysteem van naar schatting meer dan 6 biljoen dollar per jaar.

Verwacht in de toekomst meer honger, hongersnood en financiële instabiliteit, inclusief inflatie.

Dan zijn er nog de defensieaannemers die gedijen op permanente oorlog en die watertanden bij de gedachte aan de oproep van Mark Rutte dat “de NAVO meer moet uitgeven”: Lockheed Martin, RTX Corp, Northrop Grumman, Boeing, General Dynamics, BAE Systems, L3Harris Technologies, Leonardo, Airbus, HII, Thales, Leidos, Amentum, Booz Allen Hamilton, Rheinmetall AG, Dassault Aviation, Elbit Systems, Rolls-Royce, Honeywell, en anderen. Zij profiteren van de totale wereldwijde militaire uitgaven die nu meer dan US$ 2,2 biljoen bedragen. Dit is bijna twee keer zoveel als Amazon, Apple, Alphabet (Google) en Microsoft samen verdienen. Geen wonder dat Big Tech zich onderwerpt aan het militair-industrieel complex, met als doel te profiteren van de permanente oorlogseconomie - waarbij Oekraïne verandert in een “AI-oorlogslaboratorium”.

Verwacht meer oorlogen in de toekomst.

En niet te vergeten de altijd machtige en vitale olie-industrie: De zes grootste privébedrijven die veruit de meeste olie controleren zijn ExxonMobil, Chevron, Shell, BP, Eni en TotalEnergie en de grootste door de overheid gecontroleerde bedrijven zijn Saudi Aramco, Gazprom (Rusland), CNPC (China), NIOC (Iran), PDVSA (Venezuela), Petrobras (Brazilië) en Petronas (Maleisië). Ongeveer 100 fossiele-brandstofbedrijven zijn verantwoordelijk voor 71% van de wereldwijde industriële uitstoot van broeikasgassen. De top 10 olieproducenten hebben in 2024 2,5 biljoen dollar aan inkomsten binnengeharkt.

Verwacht in de toekomst meer verkoop van fossiele brandstoffen en koolstofuitstoot.

En conflict: wat hebben Canada, Groenland, Iran en Venezuela waar de VS meer van nodig heeft? Hint: de VS hebben veel lichte ruwe olie, maar niet veel dieselolie en vliegtuigbrandstof...

Voor oligarchen is het spel simpel: gebruik economische rijkdom om politieke macht te krijgen, die weer wordt gebruikt om economische rijkdom te laten groeien. De oligarchen die de olie-, voedsel-, financiële en wapenindustrie beheersen, hadden de politieke macht al in handen lang voordat de grote technologische industrie bestond. In 2009 al stelden wetenschappers een Individual Material Power Index op om de mate van politieke macht van de rijkste Amerikanen in de VS te meten. Ze ontdekten dat “elk van de ongeveer 400 rijkste Amerikanen gemiddeld ongeveer 22.000 keer zoveel politieke macht had als het gemiddelde lid van de onderste 90 procent, en dat elk van de ongeveer 100 rijksten bijna 60.000 keer zoveel had”. De oligarchie is al verankerd en holde de democratie al uit lang voordat er sprake was van Big Tech.