Big Oil zaait nog steeds twijfel, nu met greenwashing: tijd voor een reclameverbod

Voor het eerst is aangetoond dat Shell en andere grote bedrijven negen jaar lang betaalden voor het verspreiden van klimaatscepsis. Dat was in de jaren 90. Maar de misleiding gaat ook nu door: met dure reclames en marketing pretenderen fossiele bedrijven groen te zijn om zo klimaatbeleid tegen te houden. Tijd om de fossiele industrie hetzelfde te behandelen als Big Tobacco: neem ze hun manipulatiemiddelen uit handen, te beginnen met een reclameverbod.

De huidige directeur, Marjan van Loon, wimpelt het schandaal weg dat Shell de ‘wetenschapper’ Böttcher opdracht gaf om twijfel te zaaien over klimaatwetenschap. “25-30 jaar is lang geleden.” Alsof het Shell van de jaren 90 niets te maken heeft met het Shell van nu. Shells tactiek van georchestreerde twijfel had en heeft veel invloed in Nederland: klimaatbeleid komt al 30 jaar niet van de grond. Niet voor niets bungelt Nederland onderaan de klimaatlijstjes van de EU.

De fossiele industrie wil haar business zo lang mogelijk rekken: zo veel mogelijk olie en gas oppompen, nu het nog kan. Daarom gooien ze de productie omhoog, in plaats van omlaag. Shell wil de komende tien jaar zelfs bijna 40% groeien in fossiel. Het is een strategie die we kennen van een andere industrie die wist dat zijn eind nabij was: tabak.

Böttcher sprak in zijn aantekeningen over twee ‘verdedigingslinies’ van de fossiele industrie om klimaatbeleid tegen te houden. De eerste is zaaien van wetenschappelijke twijfel. De tweede is waarschuwen voor de enorme kosten van milieubeleid. Daar hoort nog een derde lijn bij: een giftige mix van lobby, versterkt met grote, zichtbare marketingcampagnes die binnendringen in ons dagelijks leven.

Afgelopen herfst kon je er niet omheen: twee peperdure, alomtegenwoordige campagnes van Shell en Exxon, die tegelijkertijd het straatbeeld, de krant en social media beheersten. De tram die vol stond met de greenwashreclame van Shell over duurzaam vervoer (The Great Travel Hack), stopte letterlijk bij de halte die vol hing met beloften over groene energie uit algen van Exxon. Maar begin december waren beide campagnes plots weer verdwenen. En waarom? Omdat de klimaatonderhandelingen in Madrid waren afgelopen. De campagnes waren bedoeld om politici vertrouwen te geven dat de fossiele industrie hun partner is in de klimaatstrijd, in plaats van de tegenstander die ze in werkelijkheid zijn.

“Geavanceerde propagandacampagnes die zijn ontworpen om de perceptie van het publiek en de politieke elite over grote oliemaatschappijen te manipuleren, vormen een belangrijke barrière voor zinvolle klimaatactie”, stelt wetenschapper Brulle die onderzoek deed naar 30 jaar fossiele marketing. Waar hebben we dat eerder gehoord? Big Oil doorloopt dezelfde stappen als tabak: eerst twijfel zaaien over de schadelijkheid van het product. Daarna zogenaamd werken aan oplossingen en witte voetjes halen bij de overheid. Beide industrieën verschuiven de schuld naar de burger. Díe moet zijn verantwoordelijkheid maar nemen, niet zij. En net als Big Tobacco investeert Big Oil volop in marketing, vooral gericht op kinderen, jongeren en millennials. Want wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Maar wie vasthoudt aan fossiel, heeft geen toekomst.

De politiek moet onder ogen zien dat de fossiele industrie nooit onderdeel wordt van de oplossing. Zij maken het probleem erger. Laten we dus snel een eind maken aan de misleiding en verleiding van fossiele reclame die erop gericht is om ons zo lang mogelijk verslaafd te houden aan kolen, olie en gas. Met een burgerinitiatief vragen we het parlement daarom om een verbod op fossiele reclame. Een tabakswet voor de fossiele industrie. Het is een maatregel die burgers niet raakt, die ruimte schept voor duurzame ontwikkeling en de vraag naar fossiele brandstof afremt. Met deze wet kan de overheid haar eigen klimaatbeleid vleugels geven.

Femke Sleegers is initiatiefnemer van het burgerinitiatief ‘Reclame Fossielvrij’ Jurjen van den Bergh is oprichter van burgerbeweging DeGoedeZaak, de bondgenoot van progressief Nederland

Het burgerinitiatief staat hier: https://verbiedfossielereclame.nl/burgerinitiatief/