Bezuinigen tijdens een recessie werkt niet

Nederland moet ruim 6 miljard extra bezuinigen van de Europese Commissie om het begrotingstekort onder de vereiste 3 procent te krijgen. Het tekort moet zelfs naar 2,8 procent. In zijn nieuwe boek Austerity: The History of a Dangerous Idea (Bezuinigen: Geschiedenis van een Gevaarlijk Idee ) toont Mark Blyth aan waarom bezuinigen in tijden van recessie een gevaarlijk beleidsinstrument is. In 3 simpele stappen wordt het concept van “Austerity” onderuit gehaald. Premier Rutte, heeft u dit boek al gelezen?

Als een beleidsinstrument op zich is het snijden in overheidsuitgaven een aantrekkelijk idee. Het stoelt namelijk op de simpele redenering dat je schulden niet kan verminderen door nog meer schulden aan te gaan. Bezuinigen is dus een middel om de schulden en tekorten van een staat (of huishouden) te verminderen. Voorstanders redeneren dat het snijden in overheidsuitgaven vertrouwen stimuleert in de private sector. Het vertrouwen van de consument en producent herstelt, waardoor consumenten weer zullen gaan spenderen, waardoor de economie zal groeien. Het is exact deze redenering waardoor een groot deel van Europa sinds het uitbreken van de crisis in 2009 massaal aan het bezuinigen is.

Er zijn volgens Blyth drie redenen waarom bezuinigen in een recessie juist deze landen in nog grotere problemen brengt. Het eerste heeft te maken met de spreiding van welvaart. De effecten van bezuinigingsmaatregelen raken de onderkant van de samenleving harder, omdat zij relatief meer gebruik maken van overheidsvoorzieningen. Proportioneel leveren zij dus meer aan inkomen in en hebben ze weinig reserves om de klappen mee op te vangen. Zoals Blyth ook aangeeft, is het vragen van juist deze groep om de prijs van de crisis te betalen niet alleen wreed maar ook wiskundig moeilijk. De bovenkant van de samenleving die wel de kosten kan dragen doet dat niet, en de groep die het niet kan betalen, moet wel inleveren.

Voor iedereen is het logisch om te bezuinigen als hij of zij veel schulden heeft, maar niet iedereen kan tegelijkertijd zijn weg uit de crisis bezuinigen. Binnen de Europese context -waarin de meeste landen handelspartners van elkaar zijn – kan het simultaan bezuinigen alleen maar een krimp van de gehele economie als gevolg hebben. Mijn uitgaven zijn jouw inkomen en vice versa. Iemand moet geld uitgaven zodat de ander geld kan opsparen. Als wij tegelijk snijden in onze uitgaven, dan daalt het inkomen van beiden. Anders heeft de spaarder geen inkomen om daadwerkelijk te kunnen sparen.

Hetzelfde geldt voor de Europese Unie als geheel. Als alle landen tegelijkertijd bezuinigen of sparen – wat de huidige situatie typeert – dan is er niemand die de noodzakelijke uitgaven doet om economische groei te bewerkstelligen. Economische krimp is het gevolg. Zowel in België, Griekenland, Italië, Ierland en ook Nederland.

Het derde argument tegen bezuinigen is volgens Mark Blyth logisch. De redenering dat het snijden in overheidsuitgaven private investeringen aanspoort blijkt in de praktijk niet zo te zijn. Er is geen enkel empirisch bewijs of voorbeeld van een land dat succesvol zijn weg uit de crisis heeft bezuinigd. De notie dat ik als consument meer zal uitgeven omdat de overheid bezuinigt terwijl de economie blijft krimpen, is gewoonweg onzin. Het is dan ook precies wat er nu gebeurt in onder andere Nederland. De consument houdt de hand op de knip omdat hij bang is zijn baan te verliezen, terwijl de overheid blijft bezuinigen. Als gevolg daarvan wordt de consument opgezadeld met nieuwe lastenverzwaringen. Waarom zouden private investeringen in deze context dan nog toenemen?

Zoals Blyth aangeeft zijn de resultaten van 4 jaar consistent bezuinigingen binnen en die zijn even consistent. Bezuinigen in een recessie werkt niet. Vrijwel alle landen die begonnen met bezuinigen in 2009 hebben niet veel hogere staatsschulden. Als het snijden in uitgaven de schulden moet verminderen, dan heeft dit jammerlijk gefaald. De staatsschuld van Portugal steeg van 62% tot 108% in 2012. Griekenland zag zijn schuld van 106% in 2007 naar 170% gaan in 2012. Ierland van 24,8% naar 106,4% in 2012, bijna een verviervoudiging.

Het IMF waarschuwde in 2012 al dat het simultaan bezuinigen van overheidsuitgaven in met elkaar verweven economieën op termijn de verwachtingen voor economische groei zou schaden. Het is dan ook niet erg verrassend dat de economie van de gehele Eurozone blijft krimpen. Nederland heeft ook het afgelopen jaar massaal bezuinigd, zonder resultaat. “Banenkampioen” Rutte – een groot voorstander van het bezuinigingsbeleid – heeft tot nu toe weinig economische successen geboekt. Men kan alleen maar concluderen dat de verwachte bezuinigingen van 6 miljard in het jaar een nog grotere klap zullen brengen aan de Nederlandse economie. Wordt het niet tijd dat tenminste Nederland de Europese Commissie tot bezinning roept? Econoom John Maynard Keynes zei ooit “The boom, not the slump, is the right time for austerity” . Hij had gelijk.