Beveilig de rampplek van MH17 en wel nu!

Het Internationaal Comité voor Humanitair Ingrijpen vindt dat er een lichtbewapende missie naar de rampplek moet afreizen. Als wij voor zulk een missie al terugschrikken, laten wij ons door andere actoren chanteren tot machteloosheid.

Wij zijn bedroefd en ontsteld over het neerhalen van Malaysia Airlines vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne op 17 juli jongstleden, en de verschrikkelijke gebeurtenissen die daarop volgden.

Wij wensen de nabestaanden, de naaste familie en vrienden, van de 298 slachtoffers alle sterkte toe in het verwerken van dit verlies. Onder de slachtoffers zijn 195 Nederlanders, en dat heeft Nederland bijzonder hard geraakt. De waardige omgang van Nederland met dit verlies oogst bewondering overal in de wereld.

MH17 is kennelijk door een raket neergehaald van Russische makelij, van luchtafweergeschut in handen van pro-Russische rebellen. Hoe dan ook dient men degenen die direct en indirect verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van MH17 te vervolgen en berechten, of te treffen met economische sancties en andere strafmaatregelen. Mocht de Russische President Vladimir Poetin (mede)verantwoordelijk zijn, dan moeten zijn tegoeden in het buitenland worden bevroren, om maar iets te noemen.

Wij verwelkomen de plannen en initiatieven van Nederland en Australië om zo snel mogelijk een internationale politiemacht naar het rampgebied te sturen. Forensische experts moeten ongestoord, onbelemmerd en veilig hun werk kunnen doen om de laatste stoffelijke resten van slachtoffers te kunnen bergen en terugbrengen naar hun dierbaren (taak 1), en de oorzaak van de ramp te achterhalen (taak 2), zodat wij uiteindelijk de schuldigen kunnen vinden, ter verantwoording roepen en liefst ook berechten (taak 3). Een sterke aanwezigheid ter plaatse, in welke vorm dan ook, is nodig om ook de oorzaak en mogelijke schuldigen van de ramp te achterhalen.

Gezien de risico’s van het gewapende conflict tussen de Oekraïense regering en de separatisten van de ‘Volksrepubliek Donetsk’ en ‘Volksrepubliek Loehansk’, moet de internationale politiemacht zo snel mogelijk bewapend worden ter zelfverdediging, bescherming van de forensische experts, en afscherming van het rampgebied. Het sturen van ongewapende Marechaussees door Nederland is een goede eerste stap, maar daarbij kan het niet blijven.

Het besluit van de Nederlandse regering om toch geen bewapende missie naar het rampgebied te sturen betreuren wij om twee redenen: ten eerste, om nu openlijk daarvan af te zien terwijl eerder openlijk de mogelijkheid van zulk een missie werd geopperd, geeft een bijzonder zwak signaal af aan Moskou, Kiev en Donetsk. Ten tweede, een relatief licht bewapende missie (maar wel met anti-tank wapens) ter zelfverdediging en bescherming van onderzoekers ter plekke, hoeft op zich niet escalerend werken – zolang men niet bij zulk een aanwezigheid één strijdende partij bevoordeelt ten koste van de ander. Als wij voor zulk een missie al terugschrikken, laten wij ons door andere actoren chanteren tot machteloosheid.

Hoe dan ook, de internationale gemeenschap, of tenminste een coalitie van bereidwilligen, moet een extractiemacht bestaande uit commando’s en andere speciale troepen samenstellen, om indien nodig de huidige politie en forensische teams uit het gebied te kunnen evacueren – met medeneming van resterende stoffelijke overschotten en cruciaal bewijsmateriaal.

Wij zijn tot het besef gekomen dat humanitair ingrijpen, in welke vorm dan ook, niet alleen nodig kan zijn om mensenlevens te redden. De vliegramp met MH17 laat ons zien dat ingrijpen ook nodig kan zijn om de schuldigen van zulke misdaden te achterhalen en te bestraffen – en bovenal om de stoffelijke resten van omgekomen, onschuldige mensen op waardige wijze te bergen en terug te brengen naar hun dierbaren.

Caspar ten Dam, polemoloog Bas Wallage, jurist Evert du Marchie van Voorthuysen, natuurkundige Leden van het Internationaal Comité voor Humanitair Ingrijpen (ICHI)