Beter geen wet dan een slechte wet

Deze dinsdag schrijft Özcan Akyol in het AD dat de sleepnetwet te complex is om er een referendum over te houden. Hij heeft de materie bestudeerd. Hij ging na hoe de zaken in het buitenland geregeld zijn. Hij ziet nu door de bomen het bos niet meer. Heeft hij gelijk? Kun je hier als burger niet over oordelen?

Heel in het kort komt de nieuwe wet erop neer dat geheime diensten in ieders internetverkeer mogen kijken als een commissie van drie wijzen daar eerst advies over heeft uitgebracht. Allerwegen wordt ons verzekerd dat dit advies loodzwaar weegt en in de praktijk nooit van tafel gaat. Bij hun benoeming door de Tweede Kamer worden betrokken de vice-president van de Raad van State, de ombudsman en voorzitter van de Hoge Raad. De voordrachten hebben al plaats gevonden: voorzitter wordt Ronald Prins, voormalig spion bij de AIVD en de oude baas van Fox-It. Leden zijn de rechters Mariette Moussault en Lex Mooij. Uiteraard opereren zij in het verborgene. Fox-It  voert campagne vóór de sleepwet. Slechts tien procent van het publiek weet feiten en fictie van elkaar te onderscheiden, roept het bedrijf voor cybersecurity op de homepage.

Kan Jan met de Pet, die in mijn vaderstad vaker wordt aangeduid als Jan Lul van de Hogebomen, over zo´n complexe wet oordelen? Is hij of – om met de stichter van het roemruchte dagblad Voorwaarts, Y.G. van der Veen te spreken – de vrouw achter de wastobbe in staat om voldoende overzicht te behouden? Hm, deze zin kan misschien niet door de feministische beugel maar het is voor de goede zaak. De premier heeft ook al verklaard dat het allemaal geen kantklossen is of een tv-clip.

In tegenstelling tot Özcan Akyol meen ik dat dit wel degelijk het geval is. Gewone burgers zijn zeer wel in staat om het probleem te overzien. Zij beseffen dat een staat zich moet verdedigen tegen bedreigingen van binnen en van buiten ook op het internet. Dat is het pakkie van van harer majesteits strijdkrachten en allerlei instanties die , door de politiek met gevoel voor drama en geheimzinnigheid altijd worden aangeduid als de “diensten” en nooit als onze spionnen of onze contraspionage. De nieuwe wet moet hen de nodige mogelijkheden geven. Krijgen zij de juiste instrumenten in handen. Is die toetsingscommissie afdoende om misbruik te voorkomen?

Je gaat dan als burger eens kijken wat deskundige instanties ervan denken. Wat blijkt? De Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens hebben grote kritiek. Zij zijn niet te spreken over de toetsing. De adviezen van die commissie kunnen volgens hen wel degelijk opzij geschoven worden. Amnesty International, Bits of Freedom en de Orde van Advocaten signaleren eveneens grote gevaren. Ook organisaties van journalisten maken zich zorgen. Wat wil dat zeggen? Instanties van binnen- en buiten de overheid zien de wet op deze manier niet zitten. Datzelfde geldt voor tal van deskundigen op het gebied van burgerrechten én computers. Zij hebben veel gelegenheid gehad om hun bezwaren bij de politiek naar voren te brengen maar een meerderheid van de kamers (waaronder overigens de PVV) heeft daar niet naar geluisterd. D66 heeft bovendien haar kritische instelling voor een schotel kabinetszetels laten vallen.

Wij hebben in Nederland de afgelopen jaren veel wetgeving gezien op tal van terreinen die haar doelen voorbijschoot of volstrekt contraproductief bleek. Dit nadat er van experts in de samenleving veel kritiek naar voren was gebracht die men in politiek Den Haag glimlachend wegwuifde. Goede voorbeelden daarvan zijn hervormingen in de zorg en Asschers wetgeving rond ZZP-ers, die minder en niet meer vaste banen oplevert.

Je kunt als normale surfende, TV-kijkende en nieuwssite lezende burgers op grond van deze gegevens best tot een afgewogen oordeel komen over de merites van de sleepwet. Wie verstand heeft van de materie is vaak tegen behalve de belanghebbenden, de “diensten”. Dat leidt tot het sterke vermoeden dat we hier weer te maken hebben met een staaltje van kwalitatief slechte wetgeving. De gevolgen van slechte Haagse regelingen op andere gebieden ervaren we dagelijks aan den lijve. Dat is een goede reden om woensdag het referendum niet links te laten liggen maar om tégen te stemmen.  Beter geen wet dan een slechte wet. Stel de politiek in staat het huiswerk over te doen. Natuurlijk, doen ze niet in Den Haag maar dat heeft dan in ieder geval niet aan U gelegen.