Bescherm onze volkshuisvesting tegen de markt

Een 23-jarige die nog thuis woont, omdat woonruimte onbetaalbaar is. Ouders die scheiden maar noodgedwongen samen moeten blijven wonen, omdat ze geen ander huis kunnen vinden. Als er een huis te koop wordt aangeboden, dan vissen zij achter het net, omdat ze niet op kunnen bieden tegen de hoge bedragen die beleggers bieden. Het is niet gek: met huizen opkopen en verhuren kan je flink geld verdienen. De huizenprijzen in de regio Arnhem zijn in het afgelopen jaar gestegen met maar liefst 23 procent. Vorig jaar was de hoogste huurstijging sinds 6 jaar. Feest voor de huisjesmelker. En ondertussen stijgen de huizenprijzen en de huren nóg verder.

De verontwaardiging dat dit gebeurt is enorm, maar is vooral erg symbolisch aangezien er niets daadwerkelijk gedaan wordt om beleggers uit onze huizen te weren. Een gemeente kan hier bijvoorbeeld nauwelijks iets tegen doen. In Arnhem verloor de gemeente een aantal jaren geleden een rechtszaak tegen Vestia die corporatiewoningen verkocht aan een belegger. Tegen de verkoop van Arnhemse corporatiewoningen aan vastgoedmagnaat Soros kon de gemeente alleen bedingen dat de verkoop eerst aan andere corporaties en aan de zittende huurders werd aangeboden. Zonder resultaat. De politieke verontwaardiging tegen deze verkoop komt nu, maar hier waarschuwde het gemeentebestuur zelf in 2014 ook al voor. Het gebrek aan regels en de wet maken de kapitalistische vastgoedmagnaat de lachende derde. Niet alleen in Arnhem, maar ook in steden als Utrecht en Amsterdam moet de gemeente lijdzaam toezien hoe huizen worden opgekocht, niet om in te wonen, maar om winst mee te maken.

Onze volkshuisvesting is door de vorige kabinetten overgelaten aan de markt, en de woningmarkt wordt niet graag gereguleerd. Dat het, nu demissionair, kabinet zelf niet van plan is de woningmarkt aan banden te leggen blijkt uit de recente uitspraken van minister Ollongren. Volgens haar is er voor zittende huurders niets aan de hand wanneer sociale huurwoningen aan een belegger worden verkocht. ‘Verkoop van een verhuurde woning heeft ook geen directe gevolgen voor de individuele huurder’. De praktijk is natuurlijk heel anders en dat is heel pijnlijk. Want ondertussen worden huizen nog steeds massaal opgekocht door beleggers. En zij wachten inmiddels niet eens meer totdat een huis in de verkoop wordt gezet. In de Arnhemse wijk Presikhaaf wordt actief geflyerd om woningeigenaren te overtuigen hun huis te verkopen. Een aanbod dat velen niet kunnen weigeren.

Wat moet er dan gebeuren? Allereerst moet een gemeente zich blijven verzetten tegen beleggers die woningen opkopen. In Arnhem zijn onlangs 180 woningen verkocht aan investeerder RVG Real Estate. Dat was nergens voor nodig, omdat de gemeente in dit geval zelf mede-eigenaar was van deze huizen. En in hetzelfde Arnhem wil winkelbelegger Wereldhave en Amvest Vastgoed 1100 woningen bouwen voor beleggershuur. Opkopen van woningen hoeft dan niet meer, ze bouwen ze gewoon zelf. Terwijl de buurt in opstand komt, kijkt de gemeente weg. Er zijn namelijk veel nieuwe huizen nodig, en de belegger houdt op die manier de gemeente met de woningnood in de tang. Gaat de gemeente niet akkoord met de beleggersplannen? Dan ook geen huizen.

Op de lange termijn is het desastreus voor de volkshuisvesting, en het gebrek aan woningen met betaalbare huren blijft. Het is daarom ook belangrijk dat gemeenten scherp blijven op welke definitie van sociale huur zij hanteren. Dat klinkt misschien onbelangrijk maar het maakt heel veel uit. Een sociale huurwoning die wordt gebouwd door een belegger is anders dan een sociale huurwoning van een woningcorporatie. Bij de eerste moet je als huurder minimaal een bepaald inkomen hebben, en bij een woning van een corporatie niet. Mensen met een laag inkomen komen daarmee vaak niet in aanmerking voor een beleggerswoning. Sociale beleggerswoningen zijn dan ineens niet meer zo sociaal.

Ook moet er snel een opkoopbescherming van nieuwbouwwoningen en van bestaande woningen komen. Terwijl dat eerste nu mogelijk is om in een gemeente te regelen, is het tweede dat nog niet. De Tweede Kamer is op dit moment bezig met wetgeving. Gemeenten kunnen daar nu al op voorsorteren en ermee aan de slag gaan. Deze wetgeving is keihard nodig om gemeenten eindelijk de mogelijkheid te geven om beleggers te weren.

En misschien het belangrijkste van allemaal: geef huurders zeggenschap. Nu hebben zij er nauwelijks iets over te zeggen als hun woning wordt verkocht. Vorige week nog diende de SP een voorstel in in de Tweede Kamer om dit te regelen. Als huurders hetzelfde instemmingsrecht zouden hebben als bij bijvoorbeeld renovatie van hun woning, dan zou dat betekenen dat bij de verkoop van meer dan tien woningen 70 procent van de huurders zou moeten instemmen.

Zo zijn er nog een aantal andere knoppen waar een gemeente aan kan draaien om het beleggers moeilijker te maken om huizen op te kopen om geld mee te verdienen. Wetgeving gaat helpen. Maar het allerbelangrijkste dat moet gebeuren is ervoor zorgen dat onze volkshuisvesting geen markt meer is. Zolang huisjesmelkers flink geld kunnen verdienen aan huizen, dan zullen zij dit blijven doen. We moeten af van de woningmarkt, en terug naar onze volkshuisvesting, met huizen om in te wonen.