Beleid op de Wallen blijft falen

Onder leiding van voormalig wethouder Lodewijk Asscher tuigde de PvdA Amsterdam ‘Project 1012’ op, de naam voor een veelzijdige beleidsaanpak waarmee bordelen voor veel geld werden opgekocht en een andere bestemming kregen. De Amsterdamse gemeentepolitiek wil de komende vier jaar door met het beleid. Een slecht idee, stelt Laurens Buijs.

Slechte communicatie, teveel met de botte bijl, stigmatiserend voor ondernemers: dat is in een notendop de kritiek uit het recent verschenen rapport van onderzoeksbureau Andersson, Elffers en Felix (AEF) over het Wallenbeleid van de PvdA Amsterdam, bekend als ‘Project 1012’. Een ogenschijnlijk hard oordeel, maar het rapport heeft serieuze tekortkomingen: de rapportage is van magere kwaliteit, de analyse leunt op politieke overtuigingen van de PvdA zelf, en de kwetsbare groep waar het hele project om begonnen is – de prostituee – krijgt geen stem. Hierdoor blijven de grootste problemen van het Wallenbeleid onbesproken.

Betrokken? Om met het eerste punt te beginnen: het rapport vermeldt dat “een groot aantal betrokkenen” is geïnterviewd. In de bijlage staat inderdaad een lijst van 63 respondenten, maar veel meer dan hun naam en functie komen we niet te weten. Citaten uit interviews of ander concreet onderzoeksmateriaal vinden we nagenoeg nergens, met mistige taal vol tegenstrijdigheden tot gevolg. Aan de ene kant zouden “veel ondernemers zien dat ambtenaren en bestuurders zich inzetten om projecten te laten slagen” en zou er “veel overeenstemming” zijn over hun interventiestrategie. Aan de andere kant is er “kritiek” van “gedupeerde ondernemers” die vinden dat er “weinig oog is voor hun belangen”. Nergens gegevens om deze uitspraken te concretiseren, waardoor het onduidelijk blijft welke ondernemers het gemeentebeleid steunen en welke niet, en welke belangenstrijd daarachter schuilgaat.

Raadselachtig is het daarom ook waarop de eindconclusies zijn gebaseerd: het gemeentelijke interveniëren op de Wallen “moet onverminderd doorgaan” in de “volgende collegeperiode 2014-2018” omdat “vrijwel iedereen de brede inzet van instrumenten ondersteunt”. Grote woorden, wederom zonder enige onderbouwing: hier mag ik mijn eerstejaars studenten niet eens mee laten wegkomen.

PvdA-ideologie Ten tweede neemt het rapport onvoldoende afstand van de politieke ideologie van de PvdA zelf. Het rapport beschrijft het Wallenbeleid in precies dezelfde bewoordingen als waarmee de PvdA-politici het altijd hebben verkocht. Het sluiten van bordelen en andere “economisch laagwaardige” ondernemingen zorgt volgens het AEF-rapport voor “revitalisering”, “versterking” en “opwaardering”.

Dit zijn echter waardeoordelen die in een onderzoeksrapport nooit als feiten gepresenteerd mogen worden. Waardeoordelen bovendien die passen bij een elitaire stadsvisie: de PvdA wil kennelijk dat mensen die souvenirwinkeltjes afstruinen met een jointje of patatje oorlog plaatsmaken voor mensen die hun dikke portemonnee trekken voor sushi, designmode en andere  hoogwaardige” consumptieproducten. Doordat de politieke agenda van Project 1012 verward wordt met feiten, blijft onbesproken hoe ondernemers die al decennialang meedraaien op de Wallen opeens worden uitgesloten.

Uitgebuit Maar de grootste afwezige in het AEF-rapport is de prostituee. “Ik geloof er niks van dat Amsterdammers accepteren dat vrouwen als slavinnen in hun stad worden uitgebuit”, riep Asscher in zijn tijd als wethouder: steun werven voor zijn “revitaliseringsproject” deed hij met zwaar moreel geschut. Het rapport adviseert de gemeente om nu over te schakelen naar een “positievere boodschap” die de “ruimtelijke component” van het beleid benadrukt: “De boodschap zal veel meer moeten worden dat 1012 een zeer aantrekkelijk gebied wordt voor Amsterdammers om te wonen, te werken en uit te gaan. Voor toeristen is het vooral die historische stad met gemengde functies, een aantal sterke culturele bezienswaardigheden, goed uitgaan en natuurlijk de rosse buurt.”

Geen morele kruistocht tegen prostitutie meer dus, maar wat betekent het “onverminderd doorgaan” met Project 1012 eigenlijk voor de dames die werken in de rosse buurt? Vele peeskamertjes zijn inmiddels opgekocht met tientallen miljoenen euro’s gemeenschapsgeld dat is beland in de zakken van bordeelhouders. Met de vraag wat er met de vrouwen is gebeurd die voor hen werkten en door het gemeentebeleid op straat kwamen te staan, heeft moraalridder Asscher of een van de andere vaandeldragers van Project 1012 (dat grote steun geniet onder bijna alle fracties in de raad) zich geen seconde beziggehouden. Zijn de dames met het verlies van hun goed gecontroleerde werkplek niet veel slechter af? Het is amper te verantwoorden dat dit onderwerp in deze evaluatie wederom ontweken wordt.

Zo bezien komt de PvdA nog goed weg met het rapport van AEF, dat bij nadere beschouwing niet zo kritisch is als het lijkt. In de conclusie adviseert het rapport de gemeente om het woord “criminogeen” niet meer te bezigen. Het woord werd jarenlang lustig gebruikt door projectleider Pierre van Rossum om ondernemers die hij wegwenste uit het Wallengebied te stigmatiseren als crimineel, zonder bewijs te hoeven aandragen van hun schuld. Diezelfde Van Rossum zegt in reactie op het rapport het advies over te willen nemen: “Ondernemers die te goeder trouw zijn hebben daar duidelijk last van. Nu we een nieuwe fase ingaan, kijken we veel meer hoe we kunnen samenwerken.” Een handreiking die voor vele ondernemers op de Wallen, en niet te vergeten de dames die er het vuile werk doen, begrijpelijkerwijs afgedaan zal worden als hypocriet en te laat.

Laurens Buijs is sociaalwetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam en namens stadspartij Red Amsterdam (Lijst 6) verkiesbaar voor de gemeenteraad. Dit stuk verscheen op 20 februari in aangepaste vorm ook in Het Parool.