Belast de superrijken, de tijd is er rijp voor

Op de vooravond van de jaarlijkse bijeenkomst van het World Economic Forum ( WEF) in Davos, half januari 2023, kwam Oxfam-Novib met een rapport over de toenemende rijkdom van een kleine groep terwijl wereldwijd nog steeds 1 op de 10 mensen in diepe armoede leeft.

Tussen december 2019 en december 2021 nam het gezamenlijk vermogen van miljardairs dagelijks toe met 2,5 miljard dollar, schrijft Oxfam-Novib. Tweederde van de jaarlijkse toename van al het geld gaat naar de rijkste 1 procent van de wereldbevolking . 90 procent van de wereldbevolking moet het doen met 10 procent van de toename. Bovendien betalen de rijken ook nog eens zeer weinig belasting (volgens het rapport 1 a 4 procent) 

Op basis van dit rapport en vergelijkbare rapporten uit vroegere jaren begint Oxfam-Novib een handtekeningenactie onder de naam 'Belast de superrijken'.  Bij 10.000 handtekeningen of meer gaan ze kabinet en politieke partijen aanspreken om deze superrijken extra te belasten. Inmiddels hebben ze er al bijna 20.000. Ondertussen hebben op het WEF een honderd miljardairs al laten weten geen bezwaar te hebben tegen extra belasting. Sterker nog, zij vragen regeringen met klem hen die belasting op te leggen . 

Een jaar geleden werd ook al een internationale organisatie van miljonairs opgericht die voorstander zijn van meer belasting: Millionaires For Humanity. Het initiatief daarvoor kwam van de Deens/Iraanse miljardair Djafar Shalchi. Geconfronteerd met de armoede in de wereld en het eeuwige tekort aan geld van regeringen om dit op te lossen stelde hij voor dat overheden jaarlijks 1 % belasting heffen over het bestaande miljardairsvermogen van 200 biljoen dollar. De opbrengst – 2000 miljard dollar – zou  voldoende zijn om alle 17 SDG (social development goals) van de VN uit te voeren, zo schrijft Djafar. Protest tegen deze belasting zou volgens Djafar onzin zijn want jaarlijks groeit dit vermogen – zonder dat je er iets aan doet toch met 10 %. Zelfs al zouden overheden 2 a 3 % vermogensbelasting eisen dan nog blijven deze miljardairs superrijk. Die extra belasting voor de superrijken maakt dus een redelijke kans.

Waarom die plotselinge omslag? 
Nou zo plotseling is het niet, dit thema  komt niet ineens uit de lucht vallen. Zeker 30 jaar geleden, toen de kloof tussen rijke en arm steeds duidelijker werd, werd door GroenLinks, de SP en binnen de PvdA, plus derdewereld-organisaties waaronder de wereldwinkels, al gesproken over extra belasting onder de naam Robin Hood Tax. Het idee dat het toenemende verschil in inkomen en vermogen absurd was en moreel noch politiek te verdedigen, werd algemeen.

Dit algemene gevoel, gestimuleerd door talrijke acties, heeft na een tiental jaren de top van de politiek en de miljardairs  bereikt.  Dan ontstaat het inzicht dat die kloof niet alleen nadelig is voor de armen maar, mede door de sociale onrust die ontstaat, uiteindelijk ook nadelig is voor de rijken. Uit een mengsel van morele overwegingen en verlicht eigen belang ontstaat vervolgens de bereidheid om iets van de rijkdom af te staan.

Het is een stap op weg naar een samenleving waarin verschillen weer in balans komen. Het geeft ook aan dat het signaleren van misstanden en in het vervolg daarvan politieke druk uitoefenen via acties en lobby, van levensbelang blijft  . 

cc-foto: Ashley Coates