Behoefte aan herdenken Tweede Wereldoorlog neemt toe

Struikelstenen  brengen  dodenherdenking  ons dagelijks leven in, tot aan de voordeur. Ik zie de behoefte aan herdenken groeien. Omdat het helpt onze kinderen op te voeden met democratie en vrijheid van meningsuiting.

De Tweede Wereldoorlog herdenken wij sinds vandaag met veertien nieuwe Stolpersteine, struikelstenen in de Arnhemse straten, voor de deuren die destijds werd opengerukt om Joodse gezinnen ter vernietiging af te voeren.

Rond de Duitse kunstenaar Gunter Demnig met zijn stenen en zijn schep stonden vandaag ook mensen uit Israël en Australië die na de oorlog als jonge mannen en vrouwen vertrokken uit Arnhem en nu waren teruggekeerd voor deze herdenking.

Met de struikelstenen plaatsen wij de geschiedenis in ons dagelijkse Arnhemse heden; dat is het geschenk van nabestaanden als de familie Leeraar en van helpers als raadslid Sabine Andeweg. En vooral ook van de mensen die anno nu hier wonen.

Ik begrijp de betekenis van hun geschenk en de impact die het heeft voor bewoners bij wie onze noodlottige geschiedenis voortaan dagelijks op de stoep staat, een plek voor de deur waar mensen over struikelen, soms bloemen leggen en misschien ook even naar binnen kijken. Ik vind het ook fideel dat veel joden over hun bezwaren heen zijn gestapt, de gevoeligheid dat hun verloren geliefden voetveeg zouden kunnen worden op straat opzij hebben gezet; zij stappen erover heen ter wille van de goede zaak: het besef vestigen dat wij de link zijn tussen het verleden en de toekomst.

Ik zie inderdaad de behoefte groeien om de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Deze eeuw nog zijn er in Nederland maar liefst vijfhonderd herdenkingsplaatsen bij gekomen. Ook de Stolpersteinen zijn nieuw, de eerste kwam pas in 2007 naar Nederland. En naast de groei zie ik nog iets bijzonders: de herdenkingsplaatsen komen steeds dichterbij, ze gaan deel uitmaken van ons dagelijks leven. Op de Stolpersteine staan immers concrete namen met concrete adressen en dat kan over de massagraven en de vernietigingskampen helaas niet gezegd worden. Nog niet. Nog steeds worden zij gezocht: waar stierven zij, wanneer en waar woonden zij tot de nazi’s hen hun huizen uit sleurden?

De groei aan herdenkingen en de groei aan de nabijheid ervan vertelt mij dat de Tweede Wereldoorlog het ijkpunt blijft van onze huidige samenleving, als maatstaf van onze moraal. Vrijwel elke Nederlander is tot in zijn haarvaten doordrongen van de waarde van democratie en de vrijheid van meningsuiting; van de zegeningen van onze vrijheid, gelijkheid en broederschap. Recht tegen discriminatie in.

Dat laten wij vandaag allemaal zien, hier in Arnhem op de stoep aan de Koningstraat.

Laten wij met de plaatsing van de Stolpersteinen dit verhaal doorgeven aan onze kinderen; in ons veilige huis, al in de babykamer. Met de paplepel, vanaf dag één: welkom, nieuw kind in deze wereld waarin wij allen volwaardig mens willen zijn.