Begin een Nieuwe Europese Unie

De impasse is compleet. Wat al decennia duidelijk was toont zich nu van z’n meest absurde kant. Een werelddeel met ruim een half miljard inwoners dat samen een Unie vormt kan niet bestuurd worden als voor sommige cruciale beslissingen unanimiteit van alle landen vereist is. Het kan ook niet volwaardig bestaan als enkele deelnemende landen de grondprincipes van de Unie aan hun laars lappen. Dat is de situatie die zich nu voordoet.

Hongarije en Polen willen niet dat zij, net als andere landen, onderworpen worden aan de toets of de rechtstaat nog wel naar behoren functioneert. Om te voorkomen dat hen de maat genomen wordt spreken ze hun veto uit over de begroting van de Europese Unie en tevens over het Herstelplan en –budget dat voor de coronacrisis in het leven geroepen is. Als het aan Polen en Hongarije ligt liever geen gezamenlijke Europese Unie, met alle voordelen van dien, dan buigen voor de democratische grondwaarden van de Unie.

Eigenlijk bestaat er maar één uitweg uit deze impasse. Dat is: de 25 overgebleven landen treden uit de Europese Unie en beginnen een Nieuwe Europese Unie waarbinnen het principe van de unanimiteit van stemmen niet meer voorkomt, maar wel dat besluiten met gekwalificeerde meerderheid genomen kunnen worden. Ik geef toe, dat is een complexe operatie, maar het is de enige manier om van de Unie een sterke entiteit te maken die bestand is tegen de woelige wereld om ons heen.

Het moet er een keer van komen; dat is kennelijk nu. De crisis binnen Europa is compleet. Op zulke momenten is Europa op z’n sterkst. Chantage, van welk land dan ook, mag het werk en doel van de Unie niet torpederen. Het roer moet dus fundamenteel om, om van Europa een slagvaardige en benijdenswaardige Unie te maken. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Uiteraard is de operatie die ik voorstel complex, en dan druk ik me voorzichtig uit. Het gaat ook wat kosten, maar misschien minder dan we vrezen. Koop Hongarije en Polen uit voor dat deel dat zij bezitten in de Europese Unie. Dat zijn de gebouwen en de vele instituties van de EU met haar ambtenaren. Ga daar niet op beknibbelen. Gun de Poolse en Hongaarse burgers dat hun landen nog voor enkele jaren bijdragen krijgen uit de Europese kas.

De hoofdmoot van het werk moet gedaan worden door de 25 lidstaten van De Nieuwe Europese Unie zelf (misschien is dit een goede nieuwe naam). Om het niet al te ingewikkeld, en daardoor onmogelijk te maken behouden we het Verdrag en de verdere regelgeving die ten grondslag lagen aan de oude unie, met uitzondering dus van het principe van de unanimiteit.

Het afschaffen van de unanimiteit heeft natuurlijk grote gevolgen voor de Ministerraad en de Raden van Ministers. Daar wordt dan niet meer met unanimiteit, maar met gekwalificeerde meerderheid gestemd; dat is duidelijk. Waarom dan niet hun vergaderingen gewoon opengooien? De Senaat in de VS, bijvoorbeeld, vergadert toch ook in het openbaar! Burgers van De Nieuwe Europese Unie anno 2020 hebben toch het recht om te weten wat hun regeringsleiders te berde brengen, zodat ze niet meer thuis kunnen komen en hun handen in onschuld wassen en Brussel de schuld geven alsof ze daar niet bij waren.

Zonder Polen en Hongarije, en misschien nog wel een paar andere landen, lijkt er een Nieuwe Europese Unie te kunnen ontstaan waar burgers zich echt bij betrokken voelen. Dat zou de winst van deze crisis kunnen zijn. Als Polen en Hongarije zich weer zouden bekeren tot de regels van de rechtstaat dan kunnen ze toetreden tot De Nieuwe Europese Unie die ook dan niet meer gegijzeld wordt door unanimiteit.