Atoombom of cyberwar?

Nico schrijft een serie over oorlog. Dit is deel 13.

Oorlogen nemen steeds andere gedaanten aan. De ergste variant is waarschijnlijk die waarbij twee met elkaar in oorlog verkerende hoogste politieke leiders, denk aan Trump en Poetin, zo dom zijn om beiden de atoombom op elkaar af te vuren. Daarbij wordt niet een rode knop ingedrukt. Dat beeld klopt niet. De kans op een grote nucleaire oorlog is volgens de zogenaamde experts heel klein, maar kan niet worden uitgesloten. Een atoombom kan enorm veel mensenlevens kosten, maar niet de hele wereld vernietigen. Ook dat idee is onjuist.

De kans op een oorlog, waarbij kunstmatige intelligentie en cyberwareffecten een grote rol spelen, ligt meer voor de hand.

Ik vroeg Chat GPT voor de grap om de voor- en nadelen van een oorlog in 300 woorden te formuleren. Het begon met een soort definitie: ‘Oorlog is een van de meest ingrijpende menselijke activiteiten met verstrekkende gevolgen voor samenlevingen, economieën en individuele levens.’

De voordelen volgens Chat GPT: ‘Oorlog kan leiden tot technische vooruitgang; het kan de economie van een land stimuleren; politieke verandering teweegbrengen en er kan een gevoel van nationale eenheid ontstaan.’ De nadelen: ‘Oorlogen veroorzaken verlies van mensenlevens; ze kunnen een zware tol eisen van de economie van een land; schade aan het milieu toebrengen en politieke instabiliteit tot gevolg hebben.’  Voor een deel overlappen de voor- en nadelen elkaar, maar de nadelen voeren mij meer naar het inzicht dat je je tegen oorlog moet verzetten, vooral als er sprake is van zinloos geweld tegen onschuldige mensen.

Vreemd dat Chat GPT met geen woord rept over het verschijnsel cyberwar. Volkskrant-journalist Huib Modderkolk deed dat wel. Met het boek ‘Het is oorlog maar niemand die het ziet’ (uitgever: Podium Amsterdam) en een reeks documentaires die onder andere door BNNVARA zijn uitgezonden.

‘Het is oorlog, enz.’ is het resultaat van een jarenlang onderzoek naar de digitale wereld. Naar hoe groot onze afhankelijkheid van technologie is en welke risico’s daarmee gepaard gaan? Hoe vijandige regimes ongezien Nederlandse organisaties binnendringen. Ik citeer uit zijn boek:

‘Internet heeft een wapenwedloop ontketend met serieuze gevolgen. Dat heeft gevolgen voor de democratie, veiligheid en journalistiek maar de meeste mensen ervaren dat niet zo. Een hack van gevoelige documenten kan een maatschappelijke revolutie ontketenen, privégesprekken gaan door Chinese apparaten en desinformatie en nepnieuws ondermijnen de journalistiek.’ (blz. 232)

‘Voor oorlogen bestaan internationale regels, voor digitale aanvallen niet.’ (blz. 241)

‘De digitale escalatie is zorgwekkend. Steeds meer landen ontdekken internet als wapen. Niet alleen om te spioneren maar ook om andere landen aan te vallen en uit te schakelen. Zoals eens met kernwapens is er nu een wapenwedloop gaande waarvan niemand weet waar die eindigt.’ (blz. 240)

Als onderzoeksjournalist besef ik hoe knap het is wat collega Modderkolk probeert om over het thema cyberwar en cybersecurity boven water te halen. Onze nieuwe premier Dick Schoof duikt ook op in ‘Het is oorlog, enz.’. Als veiligheidsbaas was hij jarenlang actief voor Justitie, de AIVD en de NCTV (terrorismebestrijding). De tijd zal leren in hoeverre dat voor een minister-president een goede leerschool was.

Volgende keer: actuele reacties van de nieuwe regering en de WRR op de oorlogsdreiging in de wereld.