Zuid-Afrika staakt gebruik AstraZeneca-vaccins: niet effectief tegen mutatie

Zuid-Afrika heeft zondag de vaccinatiecampagne met het Oxford/AstraZeneca-vaccin gestaakt. Uit onderzoek is gebleken dat het vaccin niet goed werkt tegen de B.1.351-mutatie, ook wel de Zuid-Afrikaanse variant genoemd. Ongeveer een week geleden ontving het land een eerste levering van zo’n miljoen doses van het vaccin.

In Zuid-Afrika zijn inmiddels zo’n 46.000 bevestigde covid-doden. Volgens wetenschappers komt de ontdekking dat het AstraZeneca-vaccin verminderd effect heeft op B.1.351 overeen met eerdere ontdekkingen, namelijk dat immuniteit als gevolg van een covid-besmetting in de eerste golf, niet bestand is tegen de mutatie.

De Zuid-Afrikaanse covid-mutatie is inmiddels in zo’n 32 landen vastgesteld. Eerder al bleek het AstraZeneca-vaccin niet goed te werken bij mensen boven de 65. Spanje besloot zondag dat het vaccin zelfs niet mag worden gegeven aan mensen boven de 55 jaar.

Het Oxford/AstraZeneca-vaccin biedt zeer waarschijnlijk slechts een beperkte bescherming tegen ziekte veroorzaakt door de Zuid-Afrikaanse covid-mutatie. Dat heeft de farmaceut dit weekend zelf bekendgemaakt na een eerste studie. Die werd uitgevoerd door de Zuid-Afrikaanse universiteit Witwatersrand in samenwerking met Oxford.

Het gaat om een kleine testgroep van iets meer dan tweeduizend proefpersonen besmet met de Zuid-Afrikaanse covid-variant, waarvan de helft het AstraZeneca-vaccin kreeg en de ander helft een placebo. Geen van de testpersonen belandde uiteindelijk in het ziekenhuis of overleed, maar volgens AstraZeneca is dat er vooral aan te wijten dat de proefpersonen relatief jong en gezond waren. Het bedrijf verwacht dat het vaccin ernstige ziekte door corona wel kan voorkomen, maar mildere klachten niet.

Terwijl wereldwijd verschillende coronavaccins worden uitgerold en toegediend, nemen de zorgen toe over de effectiviteit daarvan tegen de voornaamste mutaties van het virus die nu in omloop zijn. De Zuid-Afrikaanse, Braziliaanse en Britse mutaties lijken zich allen vele malen sneller te verspreiden dan de eerdere variant. De Britse covid-mutatie is in Nederland nu naar schatting verantwoordelijk voor twee-derde van de coronabesmettingen. Vrijdag maakte AstraZeneca testresultaten bekend waaruit blijkt dat het vaccin wel bestand is tegen de Britse mutatie.