Artsen zonder Grenzen: ‘Nieuwe Turkije-deal heeft geen zin’

De EU-Turkijedeal heeft niet gewerkt en een nieuwe deal heeft geen zin. Dat zegt Karel Hendriks van Artsen Zonder Grenzen in de podcast Betrouwbare Bronnen. “Wij hebben absoluut niet gezien dat de Turkijedeal levensreddend zou werken of mensensmokkel zou doen afnemen. We zagen alleen maar dat mensen steeds gevaarlijker dingen gingen doen”, zegt Hendriks.

De deal was voor Artsen zonder Grenzen aanleiding geen geld van overheden meer te willen accepteren. In de hele EU ontving de hulporganisatie daardoor ‘enkele tientallen miljoenen’ euro’s minder. Het gat is inmiddels gevuld met donaties.

Volgens Hendriks is de Middellandse Zee ‘de dodelijkste zee-grens ter wereld’. Ook op dit moment vaart er weer een schip waarop Artsen Zonder Grenzen medische zorg verleent. De overtocht vanuit Libië naar Italië is een populaire oversteekplaats is geworden sinds de route vanuit Turkije naar Griekenland grotendeels dicht zit. “Er is dus sprake van een waterbed-effect. Mensen wagen nog iedere dag hun leven en de sterftecijfers die daarmee gepaard gaan zijn onacceptabel hoog.”

De omstandigheden in een land als Libië leiden ertoe dat mensen – ook al zijn de risico’s nog zo groot – uit wanhoop het risico nemen. Ze willen niet langer in een Libisch detentiecentrum zitten, zegt Hendriks. “Of er wel of geen reddingsschepen actief zijn, blijkt nauwelijks effect te hebben op het aantal mensen dat de oversteek waagt. Een tijd lang lagen alle reddingsschepen in Italië aan de ketting. Juist in die periode zagen we het aantal oversteken weer stijgen. Ze gaan ook als wij er niet zijn. En wij verkiezen er wel te zijn, want dan sterven er minder mensen.”

In de deal beloofde Turkije vluchtelingen tegen te houden. In ruil daarvoor zei de EU Turkije 6 miljard euro toe voor de opvang. Turkije en de Europese Unie hebben al maanden onenigheid over uitvoering van de deal. Gerald Knaus, de oorspronkelijke bedenker ervan, wil een nieuwe deal. Maar Hendriks denkt dat dit geen enkele zin heeft. “In de EU-Turkije deal wordt alle verantwoordelijkheid bij een aantal grenslanden gelegd. Ik kan me ontzettend goed voorstellen dat Turkije en Griekenland, die deze last nagenoeg alleen dragen, gefrustreerd zijn met een land als Nederland dat op vrij hoge toon commentaar levert op mensenrechten – waar ik erg blij mee ben, hoor – maar op het moment suprême geen helpende hand uitsteekt. Ik begrijp dat bewoners van die eilanden zich nu tegen de hulp verzetten. De last is voor hen te groot.”

cc-foto: Manu Gomez