Arnon Grunberg grossiert in woordspelletjes zonder enige lijn of boodschap

Mijn hypothese is dat hij juist daarom zo populair is bij de literaire elite.

Plato wordt in de traditionele filosofie als zo'n belangrijke filosoof gezien dat zijn leermeester Socrates door die traditionele filosofie wordt beschouwd als het begin van de westerse wijsheid. Vandaar dat filosofen die concepten bedenken, boeken schrijven en lesgeven aan de universiteiten spreken van pre-socratici; denkers die nog niet 'verlicht' waren door Socrates. Democritus bijvoorbeeld wordt gezien als een pre-socraticus, terwijl hij geboren werd toen Socrates 10 was en hij Socrates maar liefst 30 jaar overleefde. Want net als Plato vindt ook de traditionele filosofie de wereld van de ideeën belangrijker dan de werkelijkheid.

Aan de universiteiten wordt niet of nauwelijks onderzoek gedaan naar Democritus. En dat komt niet alleen doordat er alleen maar fragmenten over zijn van zijn omvangrijke oeuvre, maar ook doordat hij een materialist was; iemand die geloofde wat hij zag. Dit in tegenstelling tot Plato, die vooral zag wat hij geloofde.

Democritus werd net als veel andere pre-socratici voor zijn filosofie geïnspireerd door de filosofie uit India, waar hij ook naartoe reisde, en die meer dan 1000 jaar mondeling werd doorgegeven.

De geschriften van Democritus hebben vermoedelijk op eenzelfde manier de heerszucht van de Platonici overleefd. Zijn materialisme is opgenomen in werken van andere filosofen, in de vorm van enkele citaten maar vooral in de vorm van mondeling doorgegeven verhalen die door anderen werden samengesmeed tot materialistische visies op de wereld; op de werkelijkheid.

Het materialisme van Democritus is het volstrekte tegendeel van het idealisme van Plato. Plato heeft Democritus in zijn hele oeuvre dan ook niet één keer genoemd, terwijl hij hem aantoonbaar wel kende, want er zijn bronnen waaruit blijkt dat Plato de werken van Democritus het liefst allemaal had willen verbranden; wat hem werd afgeraden door enkele Pythagorici. Maar het door hem gekozen alternatief, doodzwijgen, bleek minstens zo effectief.

De traditionele filosofie is een filosofie die via Plato naar het Christendom en de joods-christelijke cultuur van nu culmineert in het misverstand dat niet de werkelijkheid maar het idee het belangrijkst zou zijn in het leven. Maar gelukkig zijn er nog steeds filosofen die, geïnspireerd door Democritus, hun visie op de werkelijkheid beschrijven. Filosofen die niet moraliseren met een gekunsteld concept of idee. Want om met de Franse filosoof Michel Onfray te spreken: 'moraal is een ander vertellen wat hij moet doen, ethiek is zelf het goede doen'.

Plato zei dat echte kennis, waarheid; dat wijsheid niet op te schrijven zou zijn, en dat hij 'daarom slechts speelde met woorden om jongeren te verleiden zich aan te melden bij zijn academie'. In die academie leerde hij die jongeren volgens hemzelf wèl wat wijsheid was. Maar afgelezen aan de overgebleven fragmenten van de initiatiesessies die vooraf gingen aan het lidmaatschap van de Academie was ook die wijsheid beperkt tot nogal absurdistische woordspelletjes.

Waaraan je kunt zien dat onze versgebakken PC Hooftprijswinnaar op het gymnasium vooral de traditionele Platoonse filosofie heeft opgepikt, is dat ook hij vooral doet aan woordspelletjes die zijn passie voor obscurantisme uitdragen - en mijn hypothese is dat hij juist daarom zo populair is bij de literaire elite.

Want zoals het Christendom Plato omarmde vanwege zijn obscure woordspelletjes en zijn focus op een geheimzinnige waarheid die door gewone stervelingen niet te achterhalen zou zijn zonder ingewijd te worden door de meester zelf, zo houdt de Nederlandse literaire elite van Grunberg, die ongevaarlijk is omdat hij grossiert in weinig diepgaande woordspelletjes zonder enige lijn of boodschap. Of het zou moeten zijn de boodschap van reclame voor het eigen werk.

Lees voor de grap eens zijn op internet te vinden engelstalige stukjes tekst, die daar waar ze wat diepgang vertonen meestal citaten van anderen zijn, en je begrijpt waarom Grunberg een variant op de scepticus van de nieuwe academie is. Iemand die hoopt dat echte wijsheid niet op te schrijven is en het nihilisme van deze tijd hartstochtelijk omarmt met intrinsiek lege en weinig talentvolle woordspelletjes, die weinig anders zijn dan een goedkope marketingtruc voor het eigen werk.

Dit artikel is ook verschenen op Frontaal Naakt.

cc-foto: Milliped