Apeldoorn boekt succes met nieuwe aanpak armoede

De afgelopen twee jaar heb ik ruim 600 Apeldoornse adressen bezocht. Waarom? In 2023 gooiden we in Apeldoorn het roer om. We besloten letterlijk naar inwoners toe te gaan voor de aanpak van armoede. Dat betekent dat sinds twee jaar twaalf zogenaamde armoede-aanpakkers in Apeldoorn werken die van deur tot deur gaan. Ze bellen aan, luisteren naar inwoners, denken mee over hun mogelijkheden en berekenen samen of ze recht hebben financiële hulp van de gemeente. Wie mij kent, heeft me ongetwijfeld al eens horen vertellen over onze methode. Wat is nu het nieuws? Het blijkt dat onze aanpak werkt. Dat zeg ik niet zomaar, want het Nibud heeft er onderzoek naar gedaan. Veel meer inwoners wisten onze regelingen te vinden!

In 2023 en 2024 hebben we in Apeldoorn €8 miljoen extra vrijgemaakt voor maatregelen zoals een lokale energietoeslag, verhoging van minima-regelingen tot 130% en de uitbreiding van de Apeldoorns Stadspas. Ook werden de openingstijden van de wijklocaties van Samen055 (gemeente Apeldoorn en welzijnsorganisaties) verruimd en ging een team armoede-aanpakkers langs de deuren. In totaal benaderden zij 11.000 inwoners. Ik ging mee en bezocht 600 adressen.

Het Nibud onderzocht de effecten van onze aanpak en de resultaten zijn veelbelovend. Zo bezochten 2.000 inwoners de inloopmomenten. Driekwart van hen had vragen over rondkomen. Het gebruik van minima-regelingen steeg met 30%, waardoor meer inwoners mee konden doen aan sociale activiteiten zoals sport en cultuur. De conclusie van het Nibud was duidelijk: de regelingen in Apeldoorn zorgen ervoor dat we niemand uitsluiten.

“We komen naar u toe, luisteren naar u, sluiten aan op uw beleving, en bepalen samen hoe u het meest geholpen bent.”

We geloofden in een nieuwe aanpak toen we ermee begonnen. We hebben ervaren dat het echt werkt. De belangrijkste drie inzichten geef ik graag mee, zodat meer lokale en landelijke bestuurders er werk van gaan maken.

Ten eerste: je moet eropaf gaan. De toeslagenaffaire heeft diepe wonden geslagen in het vertrouwen in de overheid. Honderden inwoners in Apeldoorn durfden geen gebruik te maken van de energietoeslag, ondanks dat het gratis geld was. Het terugwinnen van het vertrouwen is cruciaal. En dat kan alleen door het opzoeken van inwoners, luisteren naar hun verhalen en pas daarna komen met oplossingen.

Ten tweede: vertrouwen werkt. De bureaucratie heeft in de loop der jaren veel wantrouwen opgebouwd. In Apeldoorn werken we juist vanuit vertrouwen. We vragen weinig bewijsmateriaal op, omdat we ervan uitgaan dat de meeste mensen te goeder trouw zijn. Uiteraard zijn er gevallen van fraude, maar die zijn de uitzondering, niet de regel.

En tenslotte: de echte oplossing komt van het Rijk. Lokale initiatieven kunnen een verschil maken, maar de structurele oplossing voor armoede ligt bij landelijke politiek. Werk moet meer lonen. Voor de mensen die niet (volledig) kunnen werken, moet de basis steviger en financieel meer solide worden.

Het is tijd om de manier waarop we armoede aanpakken fundamenteel te herzien. Als we echt willen dat iedereen in Nederland een kans krijgt om mee te doen, moeten we afscheid nemen van wantrouwen en ons richten op vertrouwen en de mens centraal stellen. Zo voorkomen we nieuwe boodschappenaffaires en bouwen we aan een samenleving waarin niemand achterblijft.