Angstcultuur binnen de organisatie? Ruim de stressfysiologie op
En weer is het raak! Afgelopen week kopten diverse media over het onveilige werkklimaat bij de NPO. Zelfs na het Van Rijn-rapport en de gebeurtenissen rondom Matthijs van Nieuwkerk, Bert Huisjes en vele andere prominente BN-ers ligt ditmaal Frederieke Leeflang onder vuur. Let op mijn woorden: we doen massaal aan symptoombestrijding. Niet om het gedrag van deze mensen goed te praten, maar zij hebben last van stressfysiologie. Zolang we bezig blijven met praten, analyseren en rapporten opstellen, gaan we voorbij aan de echte boosdoener en zullen de problemen vroeg of laat weer de kop opsteken.
Stressfysiologie is de oorzaak
Fysiologie is de basis van ons leven. En dus ook de basis van onze problemen. Onze ademhaling, hartslag en bloedsomloop zijn automatische gegenereerde processen, hier hoeven we niet bij na te denken. Tot het moment dat we een hogere hartslag ervaren, bloed voelen stromen naar ons hoofd en een oppervlakkige ademhaling constateren. Stress! Ons lijf schakelt dan over naar overleven en daar moet dan ook de energie voor ingezet worden. Lijfsbehoud! En zodoende merken we dan dat iemand een kort lontje heeft, zijn emoties niet onder controle heeft of onzichtbaar wordt.
Stressfysiologie is het gevoel in je lijf dat je ervaart als je last hebt van stress. Dat kan van alles zijn en het spectrum is heel breed. Je kunt denken aan bewuste gevoelens zoals trillende handen en een verhoogde hartslag, maar vaker zijn het subtiele signalen. Je zenuwstelsel raakt geactiveerd, je spieren spannen aan en de aanmaak van stresshormonen gaat omhoog.
Bijna iedereen is wel bekend met het fight-flight-freeze principe. Hierbij hoort altijd onlosmakelijk stressfysiologie. Nu hoef je tegenwoordig niet meer letterlijk te vechten of op de vlucht te slaan om je prooi te beschermen, maar toch kun je wel last hebben van deze wetmatigheid van het brein. Je beschermt tegenwoordig dus niet meer een prooi, maar bijvoorbeeld, als we bij mensenwerk blijven, een deadline of de kwaliteit van een product of aanbesteding.
Iedereen is de dupe
De mensen die verantwoordelijk zijn voor een angstcultuur op de werkvloer hebben de stresssignalen waar zij last van hebben te vaak genegeerd. De werknemers zijn daar de dupe van, maar de baas in kwestie zelf ook. Niemand wil de boeman zijn, we volgen de goedbedoelde adviezen heus wel op, maar we ervaren simpelweg niet de ruimte om constructieve veranderingen in gang te zetten. Alle rapporten ten spijt.
Door het negeren van stressfysiologie ontstaat er een werkomgeving die voor iedereen onveilig voelt en komen werknemers en leidinggevenden terecht in een vicieuze cirkel. Je zou daarvoor een schuldige aan kunnen wijzen in de vorm van een persoon, maar eigenlijk is stress de werkelijke boosdoener. Dat doen we echt allemaal niet met opzet. Ons brein zet de stress in het lijf gewoon aan. Soms ook op momenten dat je dat totaal niet verwacht!
Weer regie voeren op de werkvloer
Als gevolg van autoritaire bazen en de angst en onzekerheden die dit bij werknemers losmaakt, raakt een organisatie de regie kwijt. Dat kan écht anders door allereerst aan de slag te gaan met de individuele stressfysiologie. Eerst fysiologie, dan psychologie. Als je deze prioriteit stelt, dan is dat niet alleen goed en verstandig voor je eigen welzijn, maar ook zeker voor je werkomgeving.
Praat mee
Reacties (5)
Weer zo'n verhelderend stukje van mevrouw Van Wageningen.
Net als haar vorige stukje, "Mensen weerbaarder maken? Eerst fysiologie, dan psychologie" van 14-02-2024.
Vooral als je ze allebei naar de samenleving als geheel extrapoleert en het en het discriminatie/"racisme"-probleem in dit licht bekijkt.
Ik denk dat je hier iets heel belangrijks zegt! Angst en stress bepalen in veel grotere mate je gedrag en handelen dan vaak gedacht wordt. Daarom is het volgens mij extra belangrijk ons daar bewust van te worden en hier effectief en duurzaam mee om te gaan.
Niet alleen angst en stress bepalen in grote mate ons gedrag.
Ook de confrontatie met "De Ander" zoals ik dat noem –huidskleur, cultuur, religie, geaardheid enzovoort, veroorzaakt dezelfde reactie, de fight-flight-freeze-'modus'. Dit is ten diepste de oorzaak van ons discriminerende gedrag, dat in geval van huidskleur en in de slipstream daarvan soms ook bij cultuur en religie ten onrechte "racisme" genoemd wordt.
Zolang we ons niet bewust zijn van dit mechanisme kan er ook niet, zoals u het zo mooi zegt: effectief en duurzaam mee omgegaan worden.
Of in mijn woorden: Zolang we het mechanisme niet begrijpen kan het discriminatie-"probleem" niet adequaat aangepakt worden.
De diepere oorzaak van de huidige "stress epidemie" is natuurlijk het weggevallen sociale vangnet, dat langzamerhand bewust steeds meer en meer is uitgekleed................................................. door de ideologisch gedreven krachten.
Wanneer mensen weten dat ze niet door een degelijke sociale bodem heen kunnen zakken qua geld of huisvesting, worden mensen vanzelf rustiger en relaxter , minder agressief en krijgen de onfrisse geesten die een angst cultuur crieeren minder grip op deze mensen.
Mensen krijgen weer meer aandacht voor elkaar en zien elkaar minder als "concurrent."
Daardoor kun je ook met heel wat minder duurbetaalde Pschologen, Gedragstherapeuten, en allerhande coaches en alles wat eigenlijk een min of meer ( beetje oneerbiedig) een vorm van "commercieele aandacht " is, .......................behoorlijke bedragen besparen.
Dat zeg je goed. Er zijn tegenwoordig heel wat factoren die je stresssysteem kunnen activeren. Ik heb alleen niet de illusie dat dat op korte termijn zal veranderen en dan is het wat mij betreft dus zaak om te kijken hoe we omgaan met die stress. Veel van de dingen die we nu doen, werken onvoldoende. Procentueel gezien neemt het aantal mensen met angst- en burn-outklachten alleen maar toe (cijfers van het CBS). Daarom vraag ik graag aandacht voor het opslaan van stress in je lijf en het gedrag dat dit kan veroorzaken. Bewustwording van je eigen gedrag bij stress kan al een hele mooie eerste stap zijn.
ik mis de HOE DAN in dit artikel. Gaan we yoga’en, ziekmelden of praatsessies houden als ik als baas en eindverantwoordelijke merk dat mijn stressfysiologie uit balans is geraakt ?.
Tja, daar moet je je voor inschrijven natuurlijk. Nog geen 400 euro, geen geld.
Mooie opmerking! Als je zelf merkt dat je uit balans bent geraakt, is dat sowieso al een hele mooie stap in je bewustwording. Anders dan je misschien verwacht, gaan we vaak ongemerkt voorbij aan het 'uit balans zijn' en rationaliseren we heel veel. Soms roepen mensen jarenlang dingen als: "Gelukkig is het bijna vakantie" of "Ik heb weleens last van stress, maar het valt wel mee." De klap van de stressklachten komt zelfs vaak best onverwacht.
Ik heb zelf ook lang de overtuiging gehad dat ik nooit last van stress zou krijgen. Toch overkwam het mij ineens. Achteraf blijkt dan natuurlijk dat het al veel langer speelde. Als we meer actie zouden ondernemen op het moment dat je je bewust bent van het activeren van je stresssysteem, kun je heel vaak zelf nog wel reguleren door de ontspanning op te zoeken, een gedragsverandering in gang zetten of positieve coping in te zetten zoals je situatie te bespreken met vrienden.
Als dat geen zin meer heeft en je merkt dat je je bijna niet meer kunt ontspannen, dat je je gedrag niet meer kunt veranderen en dus vastloopt en klachten gaat ontwikkelen, wordt het wel tijd voor professionele hulp. Natuurlijk kun je bij professionele hulp ook goed denken aan preventietrajecten, maar die duren vaak korter en spreken dus ook je eigen reguleringsvermogen aan. Je hoeft dus wat mij betreft niet te gaan yoga'en, tenzij je daar ontspanning in vindt. ;)
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Stress weg, poefff, seksuele grensoverschrijding verdwenen, poefff, onderliggende persoonlijkheidsstoornissen weg, poefff, emotionele onvolwassenheid weg. En geen schuldigen (waar menig management verdomd blij mee zal zijn), behalve dan stress
-
Fysiologie? Vast wel nuttig in te zetten.
-
Maar systematische problematiek is nooit met een one size fits all op te lossen, dus zodra ik een simplistische oneliner zie als 'eerst fysiologie, dan psychologie', pak ik mijn fles haarlemmer olie en sprenkel het rond mijn klavertje vier en gelukspoppetjes en neem er nog een flinke slok van voor mijn gebed op te zeggen aan mijn hoogstpersoonlijk in wereldreligies en popspiritualiteit bij elkaar geshopte totemcreatuur.
-
Want daar verwacht ik dan ongeveer even veel van.
Beste Mirzas,
Als dit je reactie is, dan heb je mijn artikel niet goed gelezen of begrepen. Op mijn vorige artikel reageerde je overigens op een geheel andere manier. Wat heeft er voor gezorgd dat je het afgelopen jaar tot andere inzichten gekomen bent? Destijds vond je mijn oneliner "Eerst fysiologie, dan psychologie" en het artikel dat daarbij hoorde een waardevol signaal.
Het veld waarop je het wilt toepassen. Weerbaarheid verhogen? Prachtig. De werkvloer ontdoen van grensoverschrijding? Te grote schoenen.
Dank voor je reactie op mijn vraag Mirzas. Daarover verschillen we dan van mening, maar dat mag op een opinieplatform ;). Ik begrijp nu wel beter waar je reactie vandaan komt. Mijn statement in het artikel is wat mij betreft niet zo simplistisch als de conclusies die jij trekt. Ik beweer niet dat je alles oplost als de stress eenmaal weg is, maar als de stress laat zitten, komt het zéker niet goed. Dan heeft psychologisch aan de slag gaan namelijk ook geen effect. Je kunt bijvoorbeeld werken aan gedragsverandering, maar als je stresssysteem steeds weer geactiveerd wordt, verval je al snel weer in vechtgedrag (meestal bij dominant/agressief gedrag) en zijn al je pogingen om het beter/anders te doen ten spijt. De cijfers van het aantal mensen die stress- en burn-outklachten ervaren, rijzen de pan uit. Als we daar niet effectief mee aan de slag gaan, verwacht ik niet dat er ooit iets zal veranderen aan de angstcultuur binnen organisaties.