Angst is het grote gevaar

Terrorisme is als doodsoorzaak een vrij onbelangrijke factor. In Frankrijk vallen jaarlijks in het verkeer meer dan 3000 doden. Toen ik dit cijfer in het weekeinde losliet op sociale media, werd ik bestraffend toegesproken. Het zou niet kies zijn tegenover slachtoffers die nog voor hun leven vechten. Maar wat mij betreft moet het juist nu onder ogen worden gezien. Want er gaan wéér domme maatregelen worden genomen.

In Amerika is kort na ‘9/11’ de Patriot Act aangenomen. De wet gaf geheime diensten ongekende bevoegdheden, is volgens velen strijdig met de Amerikaanse Grondwet en leidt tot schendingen van mensenrechten. Zaterdag al hoorde ik op de radio de ene expert pleiten voor meer bevoegdheden voor de Nederlandse geheime diensten en de andere – geen PVV’er – voor strengere bewaking van de Europese grenzen.

Een andere reactie op mijn uitingen online was: we moeten wel, terrorisme bedreigt onze vrijheid en cultuur. Niet waar. Het zijn de maatregelen tégen terrorisme die bedreigen wat premier Rutte ‘onze manier van leven’ noemde. Streng bewaakte grenzen bijvoorbeeld, ze zijn bijna de definitie van vrijheidsbeperking. Controles genoeg sinds vrijdag, en de terroristen die de volgende aanslag plannen lachen erom. Ze wachten gewoon een paar jaar tot de aandacht weer is verslapt. Een gaatje vinden ze toch wel. Brave burgers staan intussen in de rij.

Achterdeurtjes Voorstanders van grootschalige surveillance zullen hun kans schoon zien. Net was wereldwijd de discussie gesloten over encryptie in communicatie. Opsporingsdiensten in Amerika en Europa wilden ‘achterdeurtjes’: altijd zou de overheid de sleutel moeten kunnen opeisen. Dit is een rampzalig plan omdat sleutels in verkeerde handen kunnen vallen of gewoon door de overheid zelf worden misbruikt (denk aan bedrijfsspionage door een geheime dienst, over loeren naar gegevens van BN-ers door ambtenaren – allebei gebeurd). Onder het mom van beveiligen wordt de veiligheid zelf aangetast.

Op grond van dit soort goede argumenten was dit plan net van de baan. Maar in Amerika hadden voorstanders al laten weten: na de volgende aanslag komen we ermee terug. Dat zullen ze nu doen, de geesten zijn weer rijp. Terwijl het niet zal helpen. Er is open source software waar geen wetgever of overheid iets over te zeggen heeft, waarbij de sleutel alleen bij de gebruikers aanwezig is. Dat gebruik je als terrorist (en ook als bedrijf als je écht iets te beveiligen hebt). De nette burger verliest intussen zijn privacy en dus weer een deel van zijn vrijheid.

Risico Terrorisme is van een andere orde dan verkeersgevaren, reageerde iemand anders op mijn cijfers. Zoveel doden op één plek. Al die afschuwelijke beelden.

In de eerste plaats: is dat zo? Maakt het de doden en gewonden uit, en de nabestaanden, of de oorzaak van hun ellende een aanslag is of een verkeersongeluk? Hebben mensen die bij al die duizenden ongevallen zijn geweest geen trauma’s?

In de tweede plaats: dit gaat over de angst die zich bij mensen vestigt, vooral door wat ze via de media waarnemen. De angst dat het jou ook overkomt – we zagen het in Parijs in de paniek toen iemand vuurwerk afstak. Mijn punt is nu juist dat we die angst onder controle moeten zien te krijgen.

Het feitelijke risico is en blijft nietig. Blijf doen wat je normaal zou doen, was de oproep van vele leiders dit weekeinde. Verstandige en dappere Parijzenaars gingen gewoon uit wandelen. Maar kalm blijven is meer dan een wandelingetje maken. Het is ook: geen gelegenheidswetgeving produceren. Geen security theater . Effectieve van niet-effectieve maatregelen blijven onderscheiden. Geen politiek winstbejag, geen daadkracht om de daadkracht. Geen vrijheden opofferen onder het mom van bescherming van diezelfde vrijheid. Geld dáár besteden waar je er de meeste levens mee spaart.

In de VS wees in 2004 wetenschappelijk onderzoek uit dat terrorisme als doodsoorzaak even belangrijk is als blikseminslag of pinda-allergie. De aanslagen op het WTC waren daarin verdisconteerd. We  mogen ons niet laten leiden door de angst voor zoiets nietigs.

cc-foto: Rhino Neal