Anarchisme werkt nog steeds

Achter het Centraal Station in Amsterdam zijn de verkeerstekens weggehaald. Geen verkeerslichten, verkeersborden of zebrapaden meer. Zelfs politieagenten ontbreken. Er is alleen een bord met een maximumsnelheid van 15 kilometer erop en een aantal ribbels in het wegdek. Voetgangers, scooters, bromfietsen en fietsers maken hier zelf uit wie er voorrang heeft. Leidt dit tot het recht van de sterkste? Integendeel. Op een van de drukste punten van de stad gaat het erg goed. Sinds de invoering van deze ‘shared space’ zijn er geen noemenswaardige ongelukken meer gebeurd.

In de meest opwindende stad van Nederland wordt ook volop geëxperimenteerd met vormen van zelforganisatie. In Rotterdam nemen bewoners zelf het voortouw om problemen als leegstand, hangjeugd en drugsoverlast aan te pakken. Bewoners van de wijk Middelland hebben onder het motto #wedoenhetzelfwel de locaties en thema’s benoemd waar ze de komende jaren positief verschil willen maken. De ambtenaren op de Coolsingel moeten maar aanhaken.

Ook in de zorg is zelforganisatie het nieuwe toverwoord. Buurtzorg Nederland is de snelst groeiende thuiszorginstelling in Nederland. Het levert wijkverpleging aan meer dan 10.000 mensen en doet dat via zelfsturende wijkteams. De teams maken hun eigen roosters, nemen zelf nieuwe mensen aan en bepalen zelf hoe lang ze bij een cliënt blijven. De gemiddelde tevredenheid van de ruim 3.000 medewerkers en hun klanten is al jaren zeer hoog.

Minder regels, kleinere overheid, zelfsturing. Nieuw is het allemaal niet. De onderwerpen passen in een lange politieke denktraditie hoe een samenleving te organiseren buiten de staat en de markt om. Ook herinneren ze aan het werk van de ‘godfather’ van de beatgeneratie William Burroughs die in Cities of the Red Night> pleitte voor de oprichting van piratenrepublieken waar iedereen kan doen en laten wat hij wil.

Wel nieuw is het besef dat dit allemaal niet hoeft te leiden tot chaos of een gevecht op leven en dood. Zo schreef weblog GeenStijl dat het maar een paar uur zou duren voordat de eerste zwaargewonde zou vallen achter het Amsterdamse Centraal Station. Niet dus. En dat met gemiddeld 39.000 verkeersdeelnemers per dag. Het is een boude stelling en laat politiek rechts het maar niet horen. Er breken anarchistische tijden aan.