Ambtelijk gezien zijn Gazanen net geesten die ronddolen tussen hemel en aarde

Zij zwerven door een administratieve woestijn.

De afgelopen weken kreeg Israël veel kritiek omdat het ongeveer 20.000 Gazaanse arbeiders na het uitbreken van de oorlog vasthield. Nu een aantal van hen in het zuiden van de strip over de grens wordtgezet, heerst daarover opnieuw woede: je stuurt mensen niet een oorlogsgebied in. Dit roept de vraag op wat eigenlijk de staatkundige status van de Gazastrook is.

In zijn oorsprong was het een district van het Britse mandaatgebied Palestina. De sfeer was nadrukkelijk islamitisch, hoewel er sinds jaar en dag ook kleine joodse en christelijke minderheden woonden. Tijdens de Arabische rellen van 1929 namen de joden de wijk naar andere delen van het land.

Als gevolg van de Israëlische onafhankelijkheidsoorlog werd Gaza door Egypte en de West Bank door Jordanië veroverd. Koning Abdoellah I ging meteen tot annexatie over. Egypte ging zo ver niet. Het benoemde wel een militaire gouverneur, die na enkele jaren een soort adviesraad van notabelen benoemde. In 1967 moesten de Egyptische strijdkrachten wijken voor die van Israël. De nieuwe bezetters bleven tot 2005, toen ze zich eenzijdig terugtrokken. Ook de nederzettingen van kolonisten – met meer dan 7000 inwoners – werden ontruimd.

Inmiddels was de staatkundige status van Gaza wat duidelijker geworden. Als gevolg van de Oslo-akkoorden is de strip toegewezen aan de Palestijnse Autoriteit. Ook is toen afgesproken dat Gaza een haven zou krijgen, een vliegveld, en rechtstreekse verbindingen dwars door Israël naar de West Bank. Dit alles werd nadrukkelijk gepresenteerd als de eerste stap naar een tweestaten-oplossing. Er lag bovendien een road map in de richting van vrede maar die werd in de praktijk niet bewandeld. In de praktijk lag het proces stil.

In 2006 organiseerde de Palestijnse autoriteit vrije verkiezingen die door Hamas gewonnen werden. De Verenigde Staten, Rusland, de Europese Unie en de Verenigde Naties erkenden het resultaat maar eisten wel dat Hamas beloofde voortaan van geweld af te zien en de road map omarmde. Aan die eis werd niet voldaan. Er volgde een verwarde periode waarin de PLO en president Abbas tweemaal met het vormen van een regering van nationale eenheid akkoord gingen en zich vervolgens weer terugtrokken, naar het lijkt onder invloed van de Verenigde Staten. Het gevolg was een burgeroorlog in 2007 die Hamas de macht opleverde in Gaza. Daar oefent ze sindsdien een islamistische dictatuur uit. De bouw van het tunnelsysteem is direct na het vertrek van de Israëlische bezettingstroepen begonnen.

Wat is dan de status van Gaza? Het is een opstandig onderdeel van het gebied, toegewezen aan de Palestijnse Autoriteit. Het vormt daarvan tevens het enige niet door Israël bezette gedeelte, althans tot het uitbreken van de jongste oorlog.

Zolang de road map niet wordt afgewandeld, blijft het allemaal vaag en onduidelijk maar die kaart waait al jaren vol scheuren door de woestijn.

De Gazanen zijn het slachtoffer. Israël beheerst nog steeds het mondiaal erkende bevolkingsregister en bepaalt wie persoonsbewijzen krijgt en wie niet. De meesten niet. Identiteitskaarten van de Hamas-regering worden nergens erkend. Ambtelijk gezien zwerven zij door een administratieve woestijn. Het lijken geesten van overledenen die ronddolen tussen hemel en aarde, blijven vastzitten en nergens worden binnengelaten.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek  en geschiedenis. Nu: de Verenigde Naties