Als je niet wilt dat Greta Thunberg de planeet redt, wie dan wel?

Greta Thunberg is niet de held die we nodig hebben, maar wel de held die we verdienen. Daar raak ik steeds meer van overtuigd als ik zie hoe gepolariseerd het debat rondom haar activisme is. Aan de ene kant staat een groep die geen fan van haar is. Deze kritkasters benadrukken dat ze een (autistisch) kind is dat naar school hoort te gaan of zelf de polarisatie in het debat rondom klimaatverandering vergroot. Volgens hen zou een volwassene haar werk moeten doen. Vaak wordt hieraan de conclusie verbonden dat Thunberg wordt misbruikt door de klimaatbeweging om zieligheidspunten te scoren. Aan de andere kant staan de fans van Greta, die benadrukken dat ze de waarheid spreekt. Ze is voor hen een held die truth to power spreekt, waar anderen niet in opstand komen.

Dat een tussenpositie mogelijk is, wordt meer dan eens vergeten. Bijvoorbeeld toen ik onlangs samen met enkele vriendinnen aan de eettafel zat en het gesprek ging over wat we van Thunberg vonden. Ondanks dat mijn vriendinnen allen voorstander zijn van een duurzame politiek, gaven ze aan geen fan van Thunbergs activisme te zijn. Ze verwezen als onderbouwing naar de bovenstaande argumenten. Het was aan mij om tegen te werpen dat Thunberg een van de weinigen is die de wetenschappelijke bevindingen daadwerkelijk in de verstrekkende daden, die ze van ons vragen, wil omzetten. Waar we toen over in overeenstemming raakten was dat het wel heel erg met ons gesteld moet zijn als we een kind nodig hebben om ons op de urgentie van de klimaatproblematiek te wijzen.

Ergens is het misschien niet eens zo verwonderlijk dat een kind het boegbeeld is van de klimaatbeweging. De Sloveense filosoof Slavoj Zizek benadrukt dat juist zij het vermogen hebben de wetenschappelijke bevindingen van klimaatwetenschappers serieus te nemen. Zij zijn immers onbezonnen en worden minder in hun levensstijl aangesproken dan volwassenen.

Daar komt bij dat zij sterker de urgentie voelen om in opstand te komen doordat de opwarming van de aarde effect heeft op hun toekomst. Deze jongeren vertellen de feiten dan ook zoals ze zijn, al zijn ze niet leuk. Voor wie daar nog aan twijfelt heeft klimaatwetenschapper professor Lenton deze week onthutsend nieuws in Nature (het best aangeschreven wetenschappelijke tijdschrift): “The simple version is the schoolkids [striking for climate action] are right: we are seeing potentially irreversible changes in the climate system under way, or very close.”

Zizek stelt dat de oudere generaties misschien wel notie van de ernst van de zaak hebben – al valt dat volgens mij voor de meesten te betwijfelen – maar dat ze de noodzakelijke veranderingen zullen ontkennen omdat die niet stroken met hun levensstijl of politieke belangen. De klimaatproblematiek is voor hen letterlijk ongelooflijk. Opvallend genoeg blijken juist de oudere generaties te kinderachtig om de waarheid onder ogen te zien.

Thunberg zegt dus precies waar het op staat omdat het leeuwendeel van de volwassen niet bereid is gehoor te geven aan de wetenschap. Maar zit er dan niet een punt in de veelgehoorde vraag waarom anderen haar rol niet kunnen vervullen? Wie die vraag stelt vergeet dat die mensen er merkwaardig genoeg allang zijn, ze heten klimaatwetenschappers. Topwetenschappers als prof. Lenton doen hun zegje al, maar zelfs naar topwetenschappers die in Nature publiceren wordt niet geluisterd. Kennelijk zorgt een boos kind voor meer aandacht dan serieuze wetenschappers. De criticasters van Greta Thunberg zouden er dan ook goed aan doen zichzelf eens goed aan te kijken in de (zee)spiegel.

Ergens is het trouwens niet eens onterecht dat Greta Thunberg het boegbeeld van de klimaatbeweging is. Zij geeft namelijk een gezicht aan de generatie die direct met de catastrofale gevolgen van klimaatverandering te maken krijgt. Hierbij dient te worden opgemerkt dat dit niet helemaal waar is omdat de eerste klimaatvluchtelingen al bestaan. Zij krijgen vermoedelijk nauwelijks aandacht omdat ze niet Westers zijn.

Toch hebben de criticasters wel een kern van waarheid te pakken. Je zou toch willen dat het niet nodig is dat een jongedame als Thunberg zich voor zo iets groots als het tegengaan van klimaatrampen in moet zetten. Wat we dan ook nodig hebben is dat we de klimaatwetenschappers zelf serieus nemen.

Tot die tijd is Greta Thunberg de held die we verdienen. Blijven we kinderachtig onze vingers in de oren steken voor iets dat we niet willen horen of gaan we eindelijk volwassen genoeg zijn om de ongemakkelijke waarheid te erkennen en grote stappen ondernemen? Pas als we dat kunnen, kunnen onze kinderen weer met een gerust hart naar school.