'Als je de Grieken hun huizen afpakt, torpedeer je het hart van onze samenleving'

U heeft het maandagavond in aflevering 4 van ‘Hotel Athene’ kunnen zien (ook nog hier te bekijken ): meer dan 1 miljoen Grieken zal in 2023 uit huis gezet zijn. Op een bevolking van 11 miljoen.

Ter vergelijking: door de crisis in Spanje zijn 500.000 Spanjaarden hun woning kwijt geraakt aan de banken, op een bevolking van 48 miljoen. Totdat Ada Collau, de huidige onafhankelijke burgemeester van Barcelona, de PAH oprichtte die daar na een paar jaar campagne voeren en strijd een eind aan wist te maken: door een gemeenschappelijk burgerfront en nationaal verzet te organiseren, waar de banken niet meer omheen konden. (Zie voor hoe ze dat heeft gedaan de feel good-documentaire op Youtube.)

Waarom lukte het Spanjaarden wel de banken op hun knieën te krijgen, maar falen Grieken daar jammerlijk in?

Alle Grieken die ik ken geven het volmondig en met een brede lach toe: ‘we kunnen het nooit met elkaar eens worden, we maken te veel ruzie onder elkaar’. Zowaar een bewijs van groot zelfinzicht. Maar het is niet grappig. Het is pijnlijk waar: Grieken slagen er niet, of uiterst zelden in één gemeenschappelijk front te vormen. Niet op nationaal niveau, en ook niet lokaal.

Omdat in Griekenland alles, maar dan ook alles is gepolitiseerd. Zelfs een Armageddon die op Hellas af raast in de vorm van een tsunami van uithuiszettingen is niet voldoende hen tot eenheid te dwingen. Ze blijven rollend over elkaar op straat rond buitelen, komen geen millimeter vooruit, en blijven daardoor een al te makkelijke prooi die machteloos staat tegenover allerlei neoliberale catastrofes. Het kibbelende Griekse volk is op dit moment weerloos gesandwiched tussen de banken aan de ene kant, en de Trojka (EU, ECB, IMF) aan de andere kant.

Hypotheek De Eurogroep – waar oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vijf jaar lang voorzitter van was – heeft vanaf het begin van de crisis precies tien jaar geleden geëist dat Grieken die hun hypotheek niet meer konden betalen zo snel mogelijk hun huis aan de bank moesten verliezen, en uit huis gezet worden.

Ook al deed de in Griekenland diep gehate Trojka – waakhond van de Eurogroep – nog zo haar best, zelfs de coalitieregeringen van de PASOK (de Griekse PvdA) en de conservatieve Nea Demokratia (de Griekse VVD) en natuurlijk ook de linkse regering van Syriza (de Griekse SP) gaven koppig jarenlang geen toestemming om over te gaan tot daadwerkelijke inbeslagneming, laat staan tot uithuiszettingen.

Nota bene: als je in Griekenland je huis aan de bank verliest, verkoopt die bank tegenwoordig je huis voor soms een derde van waarvoor je het ooit kocht – door de crisis zijn de prijzen van huizen met zestig tot tachtig procent gezakt. In Amerika is je schuld per onmiddellijk opgeheven zodra de bank je huis in beslag neemt. In de nabije toekomst moeten honderdduizenden Grieken die hun woning kwijt zijn en meestal daardoor op straat terecht komen tot hun dood een huis afbetalen waar ze niet meer in mogen.

Den Plironoo Dat is nogal wat. Maar een krachtige volksbeweging met één gezicht en één doel – inbeslagneming en uithuiszetting voorkomen – zit er nog steeds niet in. Zo is er in centrum Athene de burgerbeweging “ Den Plironoo ” (Ik betaal niet) – u ziet het in aflevering 4.

Je zou denken dat dat betekent ‘ik betaal m’n schuld of hypotheek aan de bank niet’, maar zo zit het niet. En daardoor is het meteen duidelijk hoe versnipperd de Griekse volksweerstand is tegen de keiharde neoliberale eisen van de Trojka, die massa’s Grieken structureel allerlei basisbehoeften ontneemt: stroom, water en woning.

“Den Plironoo” is ooit in 2009 – het allervroegste begin van de Griekse crisis – ontstaan uit een volksprotest tegen de belachelijk hoge tarieven van tolheffing op de Griekse snelwegen.

Indertijd was het even heel succesvol. De toen nog kleine en onbekende ‘radicaal linkse’ politieke partij Syriza, die pas in 2015 de verkiezingen zou winnen, maakte handig gebruik van de populariteit van de protesten. Zo deed Alexis Tsipras pontificaal mee met door slagbomen rijden en lopen zonder tol te betalen. Een pseudo-heldhaftige, geraffineerde, gemediatiseerde display in aanloop naar zijn minister-presidentschap een paar jaar later.

Voor Tsipras pakte het goed uit, voor Den Plironoo iets minder. Juist omdat de politieke partij Syriza zo openlijk verbonden was met deze burgerbeweging, stootte het Griekse burgers die bij een andere partij horen af. Zo gaat het met ieder Grieks burgerinitiatief: om moedeloos van te worden. Daarom zijn er zo absurd veel gelijksoortige bewegingen Allilegy Nikea, Allilegy Prireia, Allilegy Thessaloniki, Allelegy Patras… Allilegy betekent ‘solidariteit’. Al die buurt- en volksbeweginkjes die Solidariteit gevolgd door een plaatsnaam heten, zijn van verschillende politieke pluimage en kunnen geen gemeenschappelijk front vormen.

Zou hen dat wel lukken, dam zou niet alleen Athene, maar ook Brussel een groot probleem hebben. Waarschijnlijk zal het er vanwege die Griekse diepgewortelde ‘kibbel-aard’, nooit van komen.

Tolwegen en cyberspace De tolheffingen zijn inmiddels duurder dan ooit. Wie over de gloednieuwe prachtig fluweelzacht geasfalteerde snelwegen van Athene naar het zuiden van de Peloponnesos rijdt, of naar het noorden naar Thessaloniki, is bijna alléén op de weg. Surrealistisch. Alsof een griezel virus de bevolking heeft gedecimeerd en er daardoor bijna geen verkeer meer is. De oude wegen vol gaten en brokken uit het wegdek zijn daarentegen overbelast. Je staat er uren in de file. Want bijna geen Griek kan de tolwegen betalen. U krijgt het te zien in de laatste aflevering, nummer 6.

Sindsdien zijn er nog veel meer ‘doelen’ komen aanwaaien en opgepakt door de beweging: protestmarsen organiseren tegen allerlei Trojka-eisen, mensen helpen bij wie de stroom is afgesneden, mensen helpen die uit huis worden gezet, en tot voor kort: het fysiek belemmeren van de toegang tot de rechtbank van notarissen, die persoonlijk daar papieren moesten deponeren, zodat een rechter kon beslissen over te gaan tot inbeslagneming van een huis.

We filmden voor aflevering 4 in december 2017. Daarom konden we de wekelijkse Atheense rechtbankblokkades van Den Plirono activisten nog nét op camera vastleggen.

In januari 2018 zou Jeroen Dijsselbloem zijn functie als Eurogroep-voorzitter neerleggen. Vlak voor zijn vertrek kreeg Den Plironoo een zware klap te verduren: de Griekse regering zwichtte voor de Trojka en voerde een wet door waardoor notarissen niet meer persoonlijk papieren bij een rechtbank moeten deponeren, Ze voerde een digitaal systeem in, waardoor de totstandkoming van een inbeslagneming en uithuiszetting voortaan kon worden geregeld zonder dat er mensen van vlees en bloed aan te pas komen in cyberspace. Het ‘afscheidscadeautje van Dijsselbloem’ noemen Grieken die wet.

Onmenselijker kon haast niet: kregen armlastige Grieken van wie eerst water en elektriciteit al waren afgesloten, per post een enveloppe in de bus met een heuse brief waarin zwart op wit stond dat ze hun huis kwijt zouden raken, nu moeten ze zelf op een site inloggen en er zelf achter komen wat hen eventueel te wachten staat. Maar de meeste arme Grieken hebben geen computer, omdat ze daar simpelweg geen geld voor hebben. En heel veel 50-plussers en bejaarde Grieken hebben geen idee van sites en hoe je daar op moet inloggen – net zoals ze nog steeds niet kunnen pinnen en daarvoor afhankelijk zijn van hun kinderen of jeugdigere kennissen.

Dus sinds 2018 vernemen Griekse burgers pas dat ze hun huis kwijt zijn wanneer de nieuwe eigenaren met een verhuiswagen al voor de deur staan, of wanneer de politie komt om hen uit te zetten. Dat laatste gebeurt trouwens nog steeds zelden, omdat de weerstand in de buurt meestal zo enorm is – buurtbewoners gaan rijen dik voor en rondom het huis staan, geen doorkomen aan – dat agenten afdruipen en de boel de boel laten.

Tot nu toe.

Kraakpanden Want sinds afgelopen juli is er een kersverse ultra-neoliberale conservatieve regering van de traditionele Nea Demokratia met de ambitieuze Kyriakos Mitsotakis, telg uit een aloude Griekse politieke dynastie die berucht is wegens verregaande corruptie. De verwachting is dat hij in 2020 zal inzetten op massale uithuiszettingen door de politie.

Direct na aantreden verbood hij per decreet gratis medische zorg voor vluchtelingen, het wachten is op een wet waardoor ook de allerarmste, en dus onverzekerde Grieken geen toegang meer krijgen tot gratis gezondheidszorg, zoals dankzij Tsipras wel het geval was. Ook dat krijgt u nog te zien, in aflevering 5 volgende week maandag. De kraakpanden in Athene is Mitsotakis al met geweld aan het ontruimen sinds augustus , gewelddadige uithuiszettingen zullen weldra een realiteit zijn.

Meer stukken van Ingeborg Beugel over Griekenland lees je op de site van De Groene Amsterdammer.

Sociale woningbouw bestaat niet in Griekenland. Ver boven het Europese gemiddelde is maar liefst 70 procent van de Grieken huisbezitter – alleen Italië komt er met 63 procent bij in de buurt, voor de rest heeft slechts 38 procent van de Europeanen een eigen huis.

Saillant detail: steeds meer werknemers van de DEY, het Griekse elektriciteitsdistributie bedrijf , die overdag elektriciteit bij mensen moeten afsluiten, komen ’s avonds terug als Den Plironoo-activist om illegaal de stroom weer aan te sluiten. Het ondergronds burgerlijk verzet groeit en groeit. De vraag is tot waar, tot wanneer en of het tot een explosie zal komen of niet.

Mega-ontploffing Volgens de oprichters van Den Plironoo, de twee broers Ilias en Leonidas Papadopoulos die u in aflevering 4 ziet, stevent Griekenland af op een mega-ontploffing. Leonidas: “Als dit door gaat, hebben Grieken werkelijk niets meer te verliezen en zullen ze massaal de straat op gaan. Als je Grieken hun huizen afpakt, dan torpedeer je het hart van onze samenleving.”

Wat er dan met mensen in Griekenland gebeurt kunt u zien in deze Extra Clip over wat we tijdens het draaien de ‘Favella van Nikea’ zijn gaan noemen.

Eerst zouden de afleveringen 45 minuten per uitzending zijn, maar uiteindelijk moesten ze 35 minuten worden. Daardoor is er filmmateriaal van deze serie over. Zonde om weg te gooien. We kregen een klein beetje extra geld om van sommige dingen kleine clipjes te maken, zoals deze.

Kijkt u naar een wanhopige woongemeenschap pal achter het ziekenhuis van Nikea, een buitenwijk van Pireus. De bewoners van deze van ellende uitelkaar vallende containers waren ooit slachtoffers van de rampzalige en alles verwoestende aardbeving in Daphne, net buiten Athene. Door de aardbeving waren ze hun huis verloren, en in 2000 kregen ze als tijdelijke noodwoning een container. Alleen, daar zijn ze nooit meer uit gekomen. Toen er eindelijk sprake was van nieuwe woningen, brak de crisis uit, en werden de bouwplannen daarvoor gestopt.

Het handjevol bejaarde, zieke, langzaam wegkwijnende Grieken in de lekkende, vochtige, beschimmelde stalen dozen – containers – weet inmiddels: ze komen er nooit meer weg.

Muzikaal J’accuse Ze worden door één jonge man van begin veertig op de been gehouden: Restelios, een razend populaire Griekse rapper. Hij werd een nationale held door zijn lied: NAI SE OLLA ! (Ja tegen alles!) Een muzikaal J’accuse tegen de Griekse regeringen die op alle onmenselijke en verwoestende eisen van de Trojka braaf ‘JA’ zeiden.

Stelios’ moeder is doodziek en heeft net als de andere oudjes geen stroom meer – jazeker, zelfs van hen werd de stroom afgesneden. Stelios voorziet alle containers om hem heen met Praxis-verlengsnoeren van stroom die hij als enige nog wel heeft. Het resultaat is een levensgevaarlijk amateurkabeltjesnetwerkje. Als je niet doodvriest van de kou, loop je kans geëlektrocuteerd te worden.

Achter dit giga Griekse huizendrama schuilt nog een drama: de opvang van vluchtelingen.

De laatste premier, Alexis Tsipras, verzuchtte vlak voor zijn verlies en vertrek nog hardop in het parlement: hoe moet ik aan de ene kant honderdduizenden Grieken die hun huis verliezen uitleggen dat ik aan de andere kant honderdduizenden vluchtelingen een huis moet bieden?

Dat is inderdaad de hamvraag, waar niemand antwoord op heeft, en waardoor welke Griekse regering dan ook in een onmogelijke spagaat komt.

Documentaire: De Deal Zoals u weet mocht ik na iedere uitzending op NPO2 van ‘Hotel Athene’ voor NPO Extra een documentaire uitkiezen. Na aflevering 4 kunt u dan ook kijken naar een documentaire van collega en vriendin Els van Driel: De Deal.

Een schokkende film over hoe de EU met de verwerpelijke en alle mogelijke mensenrechten schendende Turkije-deal van maart 2016 Griekenland tot het afvalputje voor vluchtelingen die de rest van Europa niet wil hebben maakte.

Welkom in Hotel Athene!

Volgende week maandag een hartverscheurend portret van een openbaar ziekenhuis in Thessaoloniki waar het personeel uitgeput, onderbetaald, en overbelast tegen de crisisklippen op stug doorwerkt.

Hotel ATHIE-NÉÉ-AA. Oftewel Hotel Athene. Verscheurde vlaggen van andere EU-landen. Vergrendelde ingang. Dichte ramen. Kapotte airco’s. Lege balkons als dode ogen in een levenloos gebouw, ooit vol leven en bedrijvigheid. Dit hotel is inmiddels net zo lang gesloten als de Griekse crisis oud is. Symbolischer kan niet. Wat zal de bestemming worden van dit pand op die schitterende locatie in hartje Athene? Zullen buitenlandse investeerders het opkopen en er een droomplek voor vakantie vierende toeristen van maken? Of zal het aangeschaft worden voor de opvang van vluchtelingen die onstopbaar op de Griekse eilanden blijven aanspoelen? Want dat is door de crisis hét scenario voor de ‘dubbele’ toekomst van Griekenland. Aan de ene kant een weelderig vakantieparadijs voor tientallen miljoenen toeristen uit de hele wereld. Aan de andere kant een helse afvalput voor honderdduizenden vluchtelingen die de rest van de EU niet wil hebben. Welkom in Hotel Athene!

Bekijk de uitzending: Hotel Athene over Griekse huisuitzettingen

Eerdere uitzendingen: Aflevering 1: Hotel Athene, hoe de Grieken overleven Aflevering 2: Hotel Athene over Grieken en vluchtelingen: hopeloos maar niet hulpeloos Aflevering 3: Toeristen overspoelen Griekenland, is dat erg?