Als argumenten niet meer werken, komen de dreigementen

Belgische toestanden. Daarvoor waarschuwen de voorlieden van VVD, CDA en PVV onze bevolking. Een bekend fenomeen: als argumenten niet meer werken, komen de dreigementen. Zo ging het bij het referendum over de Europese Grondwet in 2005. En zo gaat het met het referendum over het meest rechtse kabinet ooit. Maar Nederlanders laten zich niet zo gemakkelijk bang maken. Nee zeggen tegen een coalitie die de weg kwijt lijkt, wordt nu wel een erg aantrekkelijk optie.

Politiek bedrijven betekent ook verantwoording afleggen, juist in verkiezingstijd. Zeker als je zoals premier Rutte onlangs deed de verkiezingen uitroept tot een test voor je eigen regering zou je daar bereid toe moeten zijn. Wie dat nu niet wil doen, maar slechts spookbeelden oproept, moet straks niet klagen dat de kiezer hem niet het vertrouwen geeft.

Rutte waarschuwt voor ‘Belgische toestanden’ als zijn coalitie geen meerderheid haalt in de Eerste Kamer. Oude tijden lijken te herleven. Vergelijkbare dreigementen kreeg de Nederlandse kiezer zes jaar terug over zich uitgestort, aan de vooravond van het referendum over de Europese Grondwet. Tegen het dringende advies van de toenmalige coalitie stemmen, zou ertoe leiden dat het licht zou uitgaan en de economie onderuit. De Tweede Wereldoorlog werd er zelfs bijgehaald. Allemaal loze kreten waaraan de kiezer terecht geen boodschap had. Het massale ‘nee’ toen leidde tot verwerping van de Europese Grondwet en een lagere afdracht van Nederland aan de Europese Unie. In het Verdrag van Lissabon, dat eind 2009 in werking trad, werd in ieder geval tegemoet gekomen aan een aantal kritiekpunten uit Nederland. ‘Nee’ zeggen helpt kennelijk.

Dat geldt ook nu. Als VVD, CDA en PVV geen meerderheid halen in de Eerste Kamer, blijft het licht gewoon branden. Wel ontstaat er de gelegenheid om wetsvoorstellen die met één stem meerderheid in de Tweede Kamer zijn aangenomen, nog eens goed tegen het licht worden gehouden aan de andere kant van het Binnenhof. Wat kan daar nu op tegen zijn? De Eerste Kamer legt zich vanouds toe om te kijken of wetsvoorstellen passen binnen onze Grondwet en internationale verdragen waaraan Nederland gebonden is. Verder onderzoekt de senaat of wetsvoorstellen kwalitatief aan de maat zijn en of ze in de praktijk uitvoerbaar zijn. Met een groot aantal ingrijpende hervormingen op komst in onder andere de zorgverzekering, de sociale zekerheid en de huurregels is een dergelijke extra toets zeker geen luxe. Al die maatregelen hebben namelijk directe uitwerking op heel veel kiezers.

Het lijkt erop dat VVD, CDA en PVV geen lessen hebben getrokken uit het verleden. Dat is spijtig, in de eerste plaats voor henzelf, maar ook voor het debat over de toekomst van Nederland. Daarmee wordt overigens de kans dat deze partijen zich voor de tweede keer aan dezelfde steen stoten alleen maar groter. De meeste kiezers laten zich namelijk niet bang maken. Sommigen worden er zelfs tegendraads van. Het zou Rutte, Verhagen en Wilders sieren wanneer zij de laatste dagen van de campagne het debat zouden aangaan in plaats van onze zuiderburen als spookbeeld op te voeren.