Alliantie van Omtzigtianen is vooral een vage praatjes-partij

Om met professor Soortkill te spreken – hopelijk correct –: is dit nu hoge flex? Is dit nu gaande? Denken ze dat werkelijk?

Al maanden peilt Maurice de Hond consequent dertig zetels voor een partij met Pieter Omtzigt aan het hoofd. Helaas voor zijn aanhang: die bestaat nog niet. Een aantal mensen in de omgeving van de gevierde volksvertegenwoordiger wil nu de proef op de som nemen. Zij hebben een Alliantie gevormd die over een paar maanden in Drenthe, Overijssel en Noord-Brabant aan de Statenverkiezingen meedoet. Dat is genoeg voor een handjevol zetels in de Eerste Kamer. Omtzigt houdt afstand maar lijkt niet onsympathiek te staan tegenover dit streven.

De Alliantie voert als motto "Het kan wél". Op de homepage staat de forse kop: "Genoeg van 'het kan niet?'" Dit doet denken aan de consultants die op het gemeentekantoor van mijn vaderstad Schiedam de strijd aanbonden tegen het "Ja maar..." dat volgens hen in de mond van de ambtenaren bestorven lag. Het belooft veel maar het zegt tegelijk weinig. 

Het Twents orakel Pieter Omtzigt heeft zich in zijn politieke carrière vooral gemanifesteerd als een soort onderzoeks-Kamerlid. Hij onthult misstanden en wanbeheer. Hij tekent à la Sint Thomas van Aquino – de man is stevig katholiek – verzet aan tegen overheidstirannie, die hij ziet als verstoring van de gewenste orde. Hij wijst financiële luchtkastelen aan. Als zodanig is hij vakmatig gezien het allerbeste Kamerlid. Alleen Renske Leijten van de SP mag hopen wat dat betreft tot zijn evenknie uit te groeien. Zij is al goed op weg. 

Tegelijk weet niemand welke koers een Nederland onder premier Omtzigt zou varen. Hij heeft zich daar nooit helder over uitgelaten. We weten wel dat hij oorspronkelijk tot de rechtervleugel van de CDA-fractie werd gerekend maar daar blijft het bij. Ook met zijn pamflet over het nieuwe sociale contract kun je vele kanten op. 

Biedt het programma van de Alliantie dan uitkomst? Tenslotte is deze partij opgericht door mensen die gepokt en gemazeld zijn in het Omtzigtiaanse denken. De partij heeft vijf speerpunten: pensioen, asielbeleid, democratie, stikstof, Brussel. Aan gedachten omtrent de economische crisis, de hollende inflatie en onze rol in de oorlog van Rusland tegen Oekraïne ontbreekt het ten enenmale. Kleinigheden blijkbaar.

De Alliantie verzet zich tegen de hervorming van de pensioenwet zoals die op 22 december door de Tweede Kamer komt. In plaats daarvan wil zij behoud van het oude stelsel maar dan met een rekenrente en rekenregels die behoorlijke uitkeringen mogelijk maken. Het is net of Henk Krol deze passages heeft geschreven. Is eenvoud hier werkelijk het kenmerk van het ware?

Het asielbeleid van de Alliantie steunt op de bekende twitterwijsheid: "Wij kunnen nu eenmaal niet iedereen opvangen". De site stelt dat wereldwijd 90 miljoen mensen op drift zijn en dat je uiteindelijk niet per individu kunt vaststellen of iemand een échte vluchteling is die thuis gevaar loopt leven en vrijheid te verliezen. Daarom vraagt de Alliantie om een bovengrens. Wie te laat komt, ziet de asielaanvraag niet in behandeling genomen. "Het is mogelijk dat bepaalde wetten en verdragen dit in de weg staan. Deze wetten en verdragen zijn vaak opgesteld onder heel andere omstandigheden. Als deze wetten en verdragen in de huidige omstandigheden juist zorgen voor onrechtvaardigheid en het stimuleren van mensensmokkel, dan moeten deze wetten en verdragen veranderen". Dit is vissen in de vijver van Wilders, Baudet, Van Haga en Eerdmans. Het voordeel van deze leiders is dat zij hun opvattingen tenminste niet verpakken in vrome praatjes.

"Het mag niet van Brussel" is vaak een trucje van ambtenaren en politici om discussie over controversiële maatregelen in de kiem te smoren. Het wensenlijstje van De Alliantie legt terecht die vinger op de wonde. Daarom, zo stellen de zelfbenoemde redders van het vaderland, moet Nederland "een realistische houding aannemen richting Europa". Ons land dient daarom alle middelen in te zetten om Europese regels te voorkomen die goed functionerende instituties kunnen beschadigen. Opting out is daar onderdeel van. De partij wijst erop dat de Habitatrichtlijn (over stikstof) heel strikt wordt uitgelegd maar die over een stabiele munt, begrotingsdiscipline en inflatie juist ruim. Dat de Kamers na een debat van 18 uur in 2016 de Europese pensioenrichtlijn overnamen noemt de partij een fout. Deze richtlijn hindert het behoud van het oude pensioenstelsel zoals de Alliantie die voorstaat. 

Het is bij dit soort passages in partijprogramma's altijd aardig de zaken even om te draaien. Stel je voor dat Nederland een irreële houding zou moeten aannemen waarbij regelgeving die goed functionerende instanties de nek om kan draaien juist wordt omarmd, terwijl opting out principieel wordt afgewezen. Iedereen begrijpt dat dit onzin is. In dat geval heb je te maken met uitgangspunten die iedereen wel kan onderschrijven ongeacht levensbeschouwing. Dan kom je in de bubbel van de politiek al gauw bij zinledigheid terecht

Ook het stikstofbeleid van de Alliantie is vaag. Eerst wordt de staf gebroken over de aanpak van het huidige kabinet. Daarna volgt het alternatief: "Indien het natuurgebied duidelijk beter wordt door beëindiging van een nabijgelegen boerderij, behoort uitkoop tot de mogelijkheden. De kosten hiervan moeten beschouwd worden als beheerskosten van het natuurgebied waarvoor dit boerenbedrijf wordt beëindigd. Dit zorgt ervoor dat er alleen uitkoop plaatsvindt als dit ook voor de natuur zin heeft. Hert voorkomt dat er mooie natuur-inclusieve bedrijven worden opgeofferd alleen om een rekenmodel tevreden te stellen". Uit de toelichting valt af te leiden dat beslissingen in handen moeten worden gelegd van "vaklieden". Ook worden we getrakteerd op algemeenheden als "Goede natuur vraagt ook om een afweging van belangen: wat is de maatschappelijke impact, hoe geef ik ruimte voor natuur-inclusief boeren, hoe zorg ik voor voedselzekerheid volksgezondheid en voor een leefbaar land in harmonie met de natuur?". Het antwoord dat vaklui (welke vaklui?) het maar moeten uitmaken is dan bepaald mager. 

Tenslotte is daar de democratie. Potjandozie, de Alliantie is voor echte inspraak. Dat hadden we nimmer uit de mond van politici gehoord. Met rode oortjes lezen wij verder.

De partij is tegen "Organen, regio's of tafels met macht zonder directe democratische controle". In plaats daarvan moeten parlement en Provinciale Staten goed worden toegerust om de overheid te controleren. Nu wordt de Alliantie ineens concreet: alle samenwerkingsverbanden waarin alleen bestuurders de dienst uitmaken zoals veiligheidsregio's gaan voor de bijl. Datzelfde geldt voor overlegtafels "waar alleen lobbyisten plaatsnemen". Ook verdwijnen "miljardenfondsen waar uitgaven worden gedaan buiten het zicht en de macht van de volksvertegenwoordiging". Het zou mooi geweest zijn als de Alliantie ons enige verhelderende voorbeelden had gegeven maar daar is men in de haast blijkbaar niet aan toegekomen. 

Blijft het hierbij? Het blijft hier niet bij. De Alliantie wil een verbod op het procederen in andermans naam zonder diens toestemming. Ook zouden "private stichtingen met miljoenenbudgetten" ontdaan moeten worden van "procedeerprivileges". Wat moet dat nu weer betekenen? Ik heb zo'n donkerbruin vermoeden dat de partij activisten als Johan Vollenbroek of misschien zelfs de vakbonden en milieuorganisaties een toontje lager wil laten zingen. Ook hier schitteren concrete voorbeelden door afwezigheid.

De conclusie is onontkoombaar. De oprichters van De Alliantie excelleren in vage praatjes met een zekere neiging stemmers op populistische partijen hier en daar wat stroop om de mond te smeren. 

Om met professor Soortkill te spreken – hopelijk correct –: is dit nu hoge flex? Is dit nu gaande? Denken ze dat werkelijk?

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de afffaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.