Alleen de leden kunnen Volt nog redden: tijd om de partijtop naar huis te sturen

Ergens moet Volt al nattigheid hebben gevoeld. Bij het kort geding van Nilüfer Gündogan wilde de rechter van fractievoorzitter Laurens Dassen en partijbestuurder Peter Paul de Leeuw weten op basis van welke bevoegdheid zij hadden besloten haar te schorsen. Waar dachten zij dat recht precies vandaan te halen? Er kwam geen duidelijk antwoord. Dassen zat er de verdere middag een beetje zielig bij. Het Volt-bestuur wachtte de uitspraak niet af en kondigde dinsdagochtend een extra congres over integriteit aan.

We zien bij deze zaak het grootste probleem van Volt: de partijtop bestaat uit allemaal succesvolle hoger opgeleiden die het altijd mee hebben gehad, gezien worden als uiterst talentvol en met ontzag door anderen worden gadegeslagen. Alles wat zij aanraken is een succes en dat weten ze zelf ook. De partijtop kan zich simpelweg niet voorstellen fouten te maken, een rechtszaak te verliezen en publiekelijk af te gaan. Dat men grote fouten maakte rond Gündogans schorsing, wil er bij hen niet in.

Echt streetwise kun je ze niet noemen, de vriendenclub die Volt bestiert. Bij de top is het eenvormigheid troef: naar verluidt veel oud-leden van een Utrechtse studentenvereniging die elkaar al heel lang kennen en ook al jaren bij Volt betrokken zijn. Vrienden die elkaar vertrouwen en weten wat ze aan elkaar hebben. Het zijn lieden als co-voorzitter Peter Paul de Leeuw, penningmeester Auke Boomsma, fractievoorzitter Laurens Dassen en Europees voorzitter Reinier van Lanschot.

Nepotisme bij Volt Hoe incestueus Volt is, kun je het beste zien bij nog zo’n oudgediende uit dit netwerk: Jason Halbgewachs. Tot de zomer was hij een tijdje co-voorzitter. Nu werkt hij opeens op het partijkantoor. Het staat gewoon open en bloot op de website. Dat heet nou nepotisme: een groepje vrienden helpt een gelijkgestemde aan een baantje. Bij andere partijen zou Volt er schande van spreken, maar in eigen gelederen ziet men het probleem niet. We zijn toch onder vrienden?

Wat de politieke kwalificaties van al deze mensen zijn, is een raadsel. Het is niet moeilijk om medewerkers van het partijkantoor te spreken die zelf toegeven werkelijk niets van politiek te begrijpen. Voor eigenlijk alle bestuurders geldt dat niet duidelijk is wat hen kwalificeert om een bestuursfunctie te vervullen. Ze hebben dat vaak bij hun verkiezing ook niet of nauwelijks hoeven uitleggen. Dat verbaast niet: in een vriendennetwerk doen immers contacten ertoe, niet prestaties.

Jonge partijen maken weleens een fout en Nilüfer Gündogan is daar een voorbeeld van. Een uitgesproken type die nooit tot dit vriendennetwerk behoorde, wel politieke ervaring meebracht en zich bij de partij aansloot omdat ze er enthousiast over was. Ze loste voor Volt een groot probleem op: de witte partij leek opeens divers. Naast de saaie Dassen kon men sowieso wel een uitgesproken type gebruiken. Maar toen bleek ze ook populair te zijn én lastig. Dat bliefde het vriendennetwerk niet.

Is dit nou wel slim? We weten nu dat Volt al weken voor Gündogans schorsing een onderzoek naar haar initieerde. Het hele vriendennetwerk moet daarvan geweten hebben. Allemaal hoogopgeleide mensen die in theorie weten dat ze zich aan de regels van de partij moeten houden, dat je Kamerleden niet kunt schorsen en dat Gündogan een eigen kiezersmandaat heeft en zeker geen partijmedewerker is. Maar zoals dat gaat in vriendennetwerken: ze vergaten het gewoon. Niemand zei: is het nou wel slim wat we hier zitten te doen?

Hoe het precies ging zullen we waarschijnlijk nooit weten, maar duidelijk is wel dat de hele zaak van Gündogan aanvankelijk gebaseerd was op slechts één klacht: een melding van haar persoonlijk medewerker die op het punt stond ontslagen te worden. Die medewerker zei zelf dat het geen klacht was. Hij wilde het slechts melden. Het heeft er alle schijn van dat het vriendennetwerk hier een mooie aanleiding in zag om van een lastpost af te komen. Gündogan hoorde er immers toch niet bij.

Je zou denken: nu het vriendennetwerk de deksel flink op de neus heeft gekregen, begrijpt men hoe verder te handelen. Er was vorige maand al geen reden om de klachten over Gündogan naar buiten te brengen, dus men kan er in het publieke domein voortaan maar beter over zwijgen. Het vriendennetwerk persisteert echter in hetzelfde gedrag: volgens de partij moeten de meldingen tegen Gündogan nog steeds worden onderzocht. Een vreemd welkom voor het terugkerende Kamerlid.

Publiekelijk speculeren Als het vriendennetwerk iets had geleerd, had men gezegd: het spijt ons heel erg dat dit zo is gelopen, we heten Gündogan van harte welkom terug en we proberen alle problemen vanaf nu intern op te lossen. De partij had deze zaak immers al de hele tijd intern moeten houden. Maar nee: het vriendennetwerk meldt nu toch weer dat er een onderzoek moet komen. Het is geen teken dat men het eigen falen doorziet en men enig vertrouwen heeft in de terugkeer van Gündogan.

Wat dit voor onderzoek moet worden is een raadsel, maar omdat Volt het publiekelijk aankondigt kunnen we daarover speculeren, precies wat men niet moet willen. Hoe staat het bijvoorbeeld met de vermeende klachten van Kamerlid Marieke Koekkoek? Zij durfde in fractievergaderingen niets tegen Gündogan te zeggen en kon dagelijks haar kantoor binnenlopen, maar klaagde wel achter haar rug om. Is dat de nieuwe politieke cultuur die Volt geïntroduceerd wil zien? Misschien kan de Volt-woordvoerder daar eens iets over zeggen?

De gifbeker is nog lang niet leeg, want het vriendennetwerk gaat gewoon op de ingeslagen weg verder: men laat de optie om Gündogan alsnog te lozen nadrukkelijk open. Als dit netwerk zo bepalend is voor het voortbestaan van de partij, zit er weinig anders op dan dat de leden het heft in eigen hand nemen. Tijd dat zij een extra congres uitschrijven en het hele vriendennetwerk resoluut bij het grofvuil zetten. Anders komt er in ieder geval van alle beloften over nieuwe politiek niets meer terecht.