All included?

In de afgelopen jaren heeft Nederland een opleving gekend als het gaat om de landelijke discussie over uitsluiting. Onder andere etnische discriminatie, homofobie, islamofobie, antisemitisme en feminisme staan hoog op de maatschappelijke agenda, ook al vinden sommigen dat niet leuk.

Enigszins ondergesneeuwd is de kwestie van leeftijd. Toen ik aan vrienden vertelde dat ik dagvoorzitter zou zijn bij Age Included , een symposium over hoe leeftijd zich verhoudt tot diversiteit, ging iedereen er alleen vanuit dat het over ouderenrechten zou gaan. En dat vind ik interessant: als we het over leeftijd hebben, denken we meestal alleen aan ouderen. 

Op zich is dat niet heel raar. Nederland is aan het vergrijzen en de ‘ouderenmarkt’ wordt steeds belangrijker – zie bijvoorbeeld de opkomst van de politieke partij 50+ en Omroep Max. Daar zullen we het zeker over hebben vandaag, maar ook over meer, want uitsluiting op basis van leeftijd ondervinden ook jongeren.

Eufemismen Het succes van de vakbondscampagne Young & United, gericht tegen jeugdloon voor jongvolwassenen op de arbeidsmarkt, toont aan dat leeftijd in de zogeheten ‘participatiesamenleving’ – hét Nederlandse eufemisme voor de opbouw van een ieder-voor-zich-samenleving – aan beide kanten van het leeftijdsspectrum een belangrijk thema zal zijn. Ouderen worden steeds armer en jongeren worden steeds ‘flexibeler’, nog zo’n interessant woord.

Over interessante woorden gesproken: misschien moeten wij vandaag ook waken voor eufemismen. Termen die ik in aanloop naar dit symposium voorbij zag komen waren onder andere ‘superdiversiteit’, ‘hyperdiversiteit’ en ‘dynamische interactie’.

De complexiteit van diversiteit benoemen is uiteraard essentieel, maar de realiteit blijft dat groepen steeds meer langs elkaar heen lijken te leven in Westerse samenlevingen. De middenklasse valt langzaam maar zeker weg. 

Deze klasse-segregatie tussen rijker en armer wordt doorkruist met etnische segregatie. Binnen etnische minderheden is er natuurlijk altijd een kleine groep die het ‘goed doet’ qua opleiding en werk, maar ook daar zien we dat in het dagelijks leven, buiten de werkvloer, velen geneigd zijn etnisch te segregeren. 

Superapartheid Een van de mensen die vandaag te gast zijn is Jakob Sakil, hij was in 2010 young mayor van de Londense wijk Lewisham. Hij merkt op dat de zogenaamd superdiverse bewoners van zijn wijk langs elkaar heen leven. Datzelfde patroon zie ik in de grote steden van Nederland. Zou het daarom niet preciezer zijn om de complexiteit van diversiteit in ons land superapartheid te noemen? ‘Superdivers’ klinkt toch veel te leuk, gezien de feiten. 

Waarom zijn we vaak geneigd aan te nemen dat diversiteit, of beter gezegd verschil, en vermenging elkaar uitsluiten? Zou juist vermenging, niet alleen ruimtelijk, maar vooral ook mentaal, niet een beter perspectief zijn om het hoofd te bieden aan de, om het subtiel uit te drukken, clusterfuck van neoliberalisme en rechtspopulisme die ons nog meer zal gaan teisteren?

Hebben we niet meer te winnen wanneer ouderen en jongeren, witte mensen en mensen van kleur, LGBTs en hetero’s, validen en andersvaliden meer met elkaar gaan mengen? 

Blauwdruk Deze en vele andere vragen zullen we op bespreken tijdens Age Included met boeiende experts, kunstenaars en ervaringsdeskundigen. 

Het uitgangspunt van dit symposium is diversiteit. Hoe dat verder ingevuld zou moeten worden is onderwerp van discussie, maar onze onderlinge interactie kan wat mij betreft een blauwdruk zijn voor de rest van het land: het maakt niet uit wat je ‘afkomst’ is, wat je mening is, wat je leeftijd enzovoorts is: we are all included.

Zihni Özdil is historicus, columnist voor NRC Handelsblad en schrijver. Zijn nieuwe boek heet Nederland mijn vaderland (De Bezige Bij).