Afluisterwet Plasterk geeft AIVD vrij spel

De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) die minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) in juli presenteerde, is volgens het College van de Rechten van de Mens een gevaar voor de privacy van alle Nederlanders. Dat pleit daarom voor extra onafhankelijk toezicht.

De beoogde wet is bedoeld om de geheime diensten AIVD en MIVD extra afluisterbevoegdheden te geven. Met de wet zoals die nu is,  mogen Nederlandse inlichtingendiensten alleen via de ether telefoon- of dataverkeer ongericht aftappen. Omdat de meeste informatie inmiddels via de kabel verloopt, wil het ministerie van Binnenlandse Zaken de wet aanpassen. Het gaat om al het verkeer van iedereen en niet alleen dat van verdachte personen. 

De wetswijziging zou onder meer noodzakelijk zijn voor het in de gaten houden van Nederlandse jihadstrijders en het tegengaan van spionage en cyberaanvallen. De inlichtingendiensten zouden dan enkel officiële toestemming van de minister nodig hebben om volledig hun gang te mogen gaan. 

Volgens Plasterk wordt in het wetsvoorstel de privacy van ‘de gewone burger’ gewaarborgd. Maar het College van de Rechten van de Mens is het daar niet mee eens. Dat pleit voor een onafhankelijk orgaan dat toezicht houdt op de inlichtingendiensten zoals dat in Duitsland, Zweden en België ook gebeurt.

Het College roept het kabinet op hier extra maatregelen voor te treffen en die in het wetsvoorstel op te nemen: “de veiligheidsdiensten krijgen meer bevoegdheden, maar het toezicht wordt niet versterkt. Vanwege de enorme impact die deze nieuwe bevoegdheden kunnen hebben op de privacy van alle Nederlanders, is dit vanuit uit mensenrechtelijk oogpunt onaanvaardbaar”. 

De noodzaak voor onafhankelijk toezicht wordt dinsdag extra bevestigd. De AIVD raakt weer in opspraak voor het afluisteren van advocaten van terreurverdachten. De inlichtingendienst zou gesprekken en emails tussen het Rotterdamse bureau Seebregts en Saey en hun clienten – die AIVD targets zijn – onderschept hebben. De AIVD voerde eerder ten onrechte afluisterpraktijken uit bij het Amsterdamse kantoor Prakken d’Oliveira. 

De afgelopen week hebben meerdere organisaties zich uitgesproken tegen het wetsvoorstel van Plasterk. Zo laten telecommunicatiebedrijven KPN en Tele2 weten de conceptwet in strijd te vinden met de Grondwet en zich zorgen te maken om de rechterlijke controle bij het aanleveren van persoonsgegevens door bedrijven. Daarbij vrezen zij op te moeten draaien voor de extra kosten die gemaakt zullen worden. Ook werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland hebben kritiek op het uitbreiden van de afluisterbevoegdheden van inlichtingendiensten. Volgens hen zou het negatieve gevolgen hebben voor het Nederlands investeringsklimaat omdat internationale bedrijven door de controle terughoudend zullen zijn om online zaken te doen. 

In het wetsvoorstel is de Commissie van Toezicht op Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIV) opgegeven als toezichthouder maar die functioneert alleen als adviesorgaan en mag de inlichtingendiensten geen halt toe roepen.

Nederlandse burgers en bedrijven kunnen tot middernacht reageren op de wet. Daarna wordt hij na eventuele aanpassing aan de Tweede Kamer voorgelegd. 

cc foto: ep_jhu