Affaire Kaag toont ook de armoe van politici die niet zonder speechwriters kunnen

Als prominenten van hun voetstuk vallen, nemen zelfs vrienden van weleer afstand. Het hanengekraai komt van alle kanten. Dit lot treft momenteel Sigrid Kaag. Ook speechwriter Bob de Ruiter laat haar nu in de steek. Zij heeft teveel uit de door hem aangeleverde tekst voor de H.J. Schoo-lezing geschrapt, bijvoorbeeld passages over Lale Gül . De Ruiter publiceerde er zelf een heel stuk over.

Ooit maakten politici hun speeches zelf. Abraham Kuyper, Ferdinand Domela Nieuwenhuis, Pieter Jelles Troelstra, Herman Schaepman of ds. Kerst spraken geen teksten die door hun ondergeschikten waren aangeleverd. Ze waren geen ledepoppen. Ze waren geen acteurs. Ze waren leiders die op grond van beginselen hun plan met Nederland presenteerden. Dat deden ze in zelf gekozen bewoordingen. Vaak genoeg ook nog voor de vuist weg, met een kop en een staart, met treffende vergelijkingen, met donderende stem want elektronische geluidsversterking was nog niet uitgevonden.

Nu zult U zeggen: die lui zijn al lang dood en begraven.

Des te erger.

Kaag is niet de enige die haar speeches bij gespecialiseerde tekstschrijvers bestelt. Ook Joop den Uyl en Wim Kok bestelden hun spreekteksten bij derden. Alle westerse politici doen dat. Tot en met Obama. Hij betrok zijn teksten van John Favreau, die daardoor zelf een beroemdheid werd en ook zeer eigentijds in opspraak raakte nadat men zag hoe hij een kartonnen beeld van Hillary Clinton bij de borsten greep. 

De Haagse ministeries hebben al heel lang speechwriters in dienst. Dat is niet van vandaag of gisteren. Het blad Onze Taal portretteerde  in 2006 twee prominente leden van deze beroepsgroep, Marco Esserr en Richard de Wit, respectievelijk influisteraar van Wouter Bos en Piet Hein Donner. Trots vertellen zij over de kneepjes van hun vak.

Je hoeft tegenwoordig niet eens zo leidinggevend te zijn om je al te goed te voelen voor het opstellen van je eigen speeches. Wethouders, voorzitters van besturen en afdelingshoofden betrekken hun teksten van een ander. Dat geeft status.  Dan ben je hóóg hoor. Dan heb je wat in de melk te brokken. 

In Nederland heeft men dan ook nog de gewoonte om eerst alle woorden door een leger spindoctors te laten wegen zodat elke kraak of smaak van tevoren uit het betoog wordt weggeluld. Wat uiteindelijk wordt aangeleverd, is totaal kapot verbeterd. Vandaar dat prominenten zo vaak van die hemeltergende verhalen afsteken. 

Je mag van leiders verwachten dat zij hun publiek met hun eigen woorden in hun eigen stijl weten te inspireren. Wie daartoe niet in staat is, heeft wellicht ook zijn gedachten niet goed op een rijtje. Dan ligt een functie elders voor de hand. Dat het ook anders kan, is ruimschoots bewezen. 

Al die speech writers, armoe is het, gewoon pure armoe. 

Literatuur: Marcus Fabius Quintilianus, De Opleiding tot Redenaar. Vertaald ingeleid en van aantekeningen voorzien door Piet Gerbrandy. Groningen 2001. Historische Uitgeverij. 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.