ActiZ en minister Helder weten de oplossing voor het ouderenprobleem

Laten ze het zelf uitzoeken.

Aan de fuck you-maatschappij wordt onder de zich visieloos noemende Rutte onverdroten voortgebouwd nadat zijn voorganger Balkenende al hier en daar delen van het fundament had gelegd. Dezer dagen komt er een nieuwe hoeksteen bij: oude mensen moeten nog voor zij gebrekkig worden zorgdragen voor een drempelloze bewoning en een netwerk van vrienden en familie voor de mantelzorg. Anders hebben ze het allemaal aan zichzelf te wijten.

Die onmiskenbare indruk maakt een publieksonderzoek van ActiZ, de branchevereniging van de dik vierhonderd zorgorganisaties in Nederland. Minister Conny Helder (VVD) voor Langdurige Zorg en Sport heeft het al omarmd. Tot Nieuwsuur zei ze: "Je hebt nu nog het stuur in handen als je jonger bent. Waar woon je? Heb je een steile trap? Dan ben je kwestsbaar als er iets gebeurt. Goed om na te denken wat je wilt, later."

ActiZ maakt veel werk van het publieksonderzoek op de eigen website. Nederlanders moeten zeker als ze de leeftijd van vijftig jaar overschrijden, zelf nadenken over hun oude dag. Wie niet tijdig voorbereidingen treft, is de pineut. Anders valt het dwingende proza niet uit te leggen. En de minister staat er bij te klappen.

Hoe je in een periode van ontwrichtende woningnood, waartegen in de praktijk niets wordt gedaan, aan een drempelloos appartement moet komen, daar zegt ActiZ niets over. En evenmin hoe je dat in een tijd van voortschrijdende individualisering doet: zorgen dat er een heel netwerk aan mantelzorgers klaar staat als de rollator zich aandient. Er zijn tal van indicaties dat de eenzaamheid in Nederland juist toeneemt.

Een jaar of dertig geleden verzuchtte mijn bejaarde moeder regelmatig: "De hemel zij dank dat je tegenwoordig niet meer afhankelijk bent van je kinderen en je familie". In de stad waren verschillende bejaardentehuizen waar mensen die zichzelf niet meer goed redden konden, eigen kamers bewoonden, omringd door hun eigen spulletjes. Beneden in de conversatiezaal en in het restaurant ontmoetten zij hun oude vrienden en kennissen want die zaten er ook.

Die bejaardentehuizen zijn allemaal door Rutte II in ijl tempo geliquideerd. Staatssecretaris Martn van Rijn (PvdA) gaf daar met veel enthousiasme leiding aan. Hij is ook de geestelijke vader van het begrip "keukentafelgesprek". Dan komt er een of andere lul van de gemeente langs om vast te stellen wat je allemaal met behulp van familie, buren en kennissen zélf kunt doen. Rutte en Van Rijn sloegen alle waarschuwingen in de wind: nu vereenzamen ouderen in veel te grote woningen, niet omdat ze dat willen maar omdat ze geen alternatief hebben.

De vijftigers die nu moeten nadenken over hun toekomst, hebben evenmin een alternatief.

Werken in de zorg betekent op onregelmatige tijden buffelen voor een matige beloning. Daarom kampen de 400 zorgorganisaties met personeelsgebrek. Ze worden bovendien verlamd door administratieve lasten, die het voornaamste gevolg zijn van regelgeving door de overheid. Vanwege de concurrentie en de privatisering worden ze ook nog regelmatig geconfronteerd met aanbestedingen door de overheid. Om de zoveel jaar staat hun continuïteit op het spel. Goed betaalde vergadertijgers, die ver van de praktijk kantoor houden, bepalen bij de meeste organisaties het beleid. Wie het echte werk doet, moet elke minuut verantwoorden en heeft nauwelijks tijd om een relatie op te bouwen met de klanten.

De wensen en behoeftes van die klanten spelen bij aanbestedingen slechts een indirecte rol. Een zorgorganisatie moet overheidsinstanties en zorgverzekeraars tevreden stellen.

Hoe het werkt is goed zichtbaar aan het beeld dat ActiZ van zichzelf ophangt: "Door haar omvangrijke en diverse achterban is ActiZ gesprekspartner voor ambtelijk en politiek Den Haag, spreekbuis en nieuwsmakelaar voor media. ActiZ werkt in de landelijke belangenbehartiging nauw samen met andere betrokken partijen, zoals zorgverzekeraars, beroepsverenigingen, woningcorporaties, gemeentes, vakbonden en patiëntenorganisaties". De volgorde zegt álles. Elders staat: "De zorg moet verder innoveren en de samenleving zal zelf zorgzamer moeten worden. Zorgorganisaties hebben hierin een voortrekkersrol".

We trekken onze handen van je af. Fuck you. Je bent zelf verantwoordelijk. Had je maar wat moeten regelen. Had je maar genoeg moeten sparen. Had je maar niet zo chagrijnig moeten zijn tegen je medemensen. Nu sta je er alleen voor en terecht.

Dat is het Nederland van de toekomst. Voor de meesten niks, voor wie centen heeft de totale ontzorging.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de zegeningen van de Nederlandse Bank.