Activisten besmeuren Van Gogh want de elite verwoest de planeet en beschermt alleen zichzelf

Klimaatactivisten gooiden in Londen op 14 oktober 2022 een blik soep over De Zonnebloemen van Van Gogh. Ik associeerde de (pogingen tot) vernieling van schilderijen altijd met ‘verwarde mensen’. Maar in dit geval is het volgens mij omgekeerd; deze activisten stippen aan dat onze ecologisch en sociaal destructieve maatschappij meer geeft om een paar beroemde schilderijen dan de toekomst voor de komende generaties mensheid. Zij proberen een verwarde maatschappij juist tot rede te brengen.

Los van wat u, de lezer, of ik vinden van hun actie, is hier een groter plaatje te zien. Een lange termijn analyticus kan hierin het begin van een maatschappelijke paradigmaverschuiving ontwaren: oude waarheden worden op hun kop gezet; alles wat als waardevol gezien wordt, zal weldra snel aan waarde inboeten en veel van wat als vanzelfsprekend gezien wordt, zal als waardevol gezien worden.

De hedendaagse nadruk op het belang van bezit, carrière, kunst(stukken) en de hedendaagse kijk op esthetiek heeft zijn beste tijd gehad. Zo wordt het steeds meer not done om fruit weg te gooien dat een onvolmaaktheid heeft en de torenhoge “beloningen” in topfuncties worden steeds meer gezien als vulgair. Juist corporaties kijken echter vooruit en zien de rampzalige ontwikkelingen als een kans, bijvoorbeeld door van drinkwater zoveel als mogelijk een consumptiegoed te maken.

Ik zie in de samenleving een algemene onvrede met de status quo. Natuurlijk zijn klimaatactivisten niet te vergelijken met de Farmers Defense Force, maar de boerenprotesten en omgekeerde Nederlandse vlaggen zijn net zo goed als de acties van Extinction Rebellion een signaal richting het landsbestuur dat het goed fout zit. Daarnaast zijn er veel mensen die dit net zo voelen maar die zich niet laten horen.

Onze maatschappij werkt vooral goed voor de elite, die ik in dit opzicht als de hoogste 10% in onze sociaaleconomische piramide zou definiëren. Zodra voldoende mensen doorhebben hoe problematisch onze maatschappij is, zal er een paradigmaverschuiving plaatsvinden. Dit kan niet lang op zich wachten. Steeds meer mensen beseffen dat onze maatschappij en aarde de verkeerde kant opgaan. Wij zien de droogte, bosbranden en hittegolven verergeren terwijl verzilting een groot deel van de landbouwgrond op aarde aantast. Forever chemicals als PFAS zitten niet alleen in onze pannen maar ook in ons eigen lichaam. Daarnaast zien de meeste mensen hun koopkracht dalen, onzekerheid toenemen en steeds meer medeburgers in de problemen komen. Steeds meer van ons zijn klaar met die praatjes van politici en topambtenaren met hun “wij fixen het wel even”.

Een van de zaken die in de toekomst mogelijk problemen gaat geven is de mannelijke vruchtbaarheid, die in de rijke democratieën de afgelopen 30 jaar met de helft is afgenomen. Dat klinkt voor sommigen als een oplossing, want minder mensen is minder problemen, maar het werkt omgekeerd. Op deze manier wordt vruchtbaarheid iets voor de rijken, degenen die juist hoofdverantwoordelijk zijn voor dezelfde vervuiling die zorgt voor de afname in vruchtbaarheid. Verantwoordelijk gedrag naar de samenleving toe is immers niet iets waar men rijk van wordt. Degenen op de hoogste posities binnen politiek, overheid, semioverheid en corporaties zijn meestal niet begaan met samenleving en intergenerationele rechtvaardigheid, anders zouden we niet op dit punt zijn aangekomen. Maar zij weten zichzelf en hun kinderen wel mooi van de schadelijke effecten af te schermen waar zij zelf verantwoordelijk voor zijn.

Het wachten is op een beweging die een serieus antwoord formuleert op al deze problemen en tegelijkertijd zorgt voor maatschappelijke verandering. De kunst is om zowel de mensen aan te spreken die zich in Extinction Rebellion zien vertegenwoordigd, als degenen die sympathiseren met het boerenprotest. Een mooi voorbeeld is de Vijfsterrenbeweging in Italië, dat helaas een gebrek heeft aan zowel volwassen leiderschap als ideologisch fundament.

cc-foto: Daniel Piraino