Acteurs en architecten van de vrije val

Onder het bewind van Rome leefden miljoenen mensen in armoede en ellende, terwijl ze een elite steunden wiens rijkdom en vertoon obsceen was en steeds onhoudbaarder werd. Op het hoogtepunt van zijn macht was het Romeinse Rijk zo groot en almachtig dat het bestuurd werd op basis van de uitspraak: “Roma locuta est. Causa finita est!” - Rome heeft gesproken. De zaak is voorbij!"

De namen van de machtigste figuren zijn ons net zo bekend: Pompeius, Caesar, Augustus, Nero, Hadrianus, Vespasianus, Constantijn – mannen wier heerschappij over de oude wereld zo dominant was dat de enige dreiging waarmee ze werden geconfronteerd van binnenuit, vanuit Rome zelf kwam. 

Het zou zelfs de definitie van waanzin zijn geweest om te beweren dat een imperium dat zich uitstrekte van het Italiaanse schiereiland helemaal over West-Europa tot in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, versterkt door legioenen wier aanwezigheid op het slagveld terreur teweegbracht in elk leger dat onverstandig genoeg was om zijn bevel aan te vechten, alles behalve onoverwinnelijk en eeuwig was.

Maar in het jaar 476 na Christus kwam er abrupt een einde aan wat toen bekend stond als het West-Romeinse Rijk, nadat een eeuw van opeenvolgende ‘barbaarse’ invasies er uiteindelijk in slaagden Rome op de knieën te krijgen. De symbolen van zijn macht – in de vorm van de keizerlijke gewaden, diadeem en paarse mantel – werden naar Constantinopel gestuurd, de machtszetel van de oostelijke helft van het rijk. 

Zo werd het gordijn gesloten voor de glorieuze duizendjarige geschiedenis van Rome. Het was hét bewijs dat geen enkel imperium, ongeacht zijn economische en militaire macht, eeuwig standhoudt.

In werkelijkheid had de ondergang van Rome al lang op zich laten wachten; De tegenstellingen van een imperium dat op basis van slavernij, eerbetoon en plundering werd geleid, waren zo groot dat het onvermijdelijk was dat ze in de loop van de tijd onoverkomelijk zouden worden. 

Elk economisch systeem dat opereert op basis van dwang, overheersing en superuitbuiting geeft aanleiding tot sterke en aanhoudende weerstand daartegen. Dit leidt er op zijn beurt toe dat er meer geweld, meer militaire macht, moet worden ingezet om de status quo te handhaven. Dit kan er echter alleen maar in slagen om verder verzet en daarmee destabilisatie aan te wakkeren, wat op zijn beurt als katalysator fungeert voor de massabeweging van mensen die bescherming zoeken tegen de chaos die daaruit voortvloeit.

Kortom; dit is wat het West-Romeinse Rijk ten val heeft gebracht in een proces waarvan de vroege stadia vandaag de dag duidelijk zichtbaar zijn met een groeiende migratie- en vluchtelingencrisis die de fundamenten van de westerse hegemonie begint weg te slopen.

Zowel in Europa als in de Verenigde Staten is de kwestie van immigratie en migratie in zijn geheel erin geslaagd een gevoel van paniek teweeg te brengen binnen regeringen en de politieke klassen, tot het punt waarop politieke formaties, partijen en bewegingen als directe reactie daarop op de voorgrond staan. 

In de VS heeft Donald Trump, ondanks de vele aanklachten wegens misdrijven, de Republikeinse nominatie voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2024 gewonnen. Hij heeft dat gedaan en beloofde zich te blijven concentreren op de kwestie van immigratie aan de zuidgrens van de VS als hij verkozen, waarbij de kwestie wordt aangehaald als de belangrijkste van alle problemen waarmee het ‘land van de vrije’ vandaag de dag wordt geconfronteerd.

Je zou denken dat de grove generalisaties van migranten uit het zuiden van de grens die hij zo royaal heeft ingezet – door hen te omschrijven als verkrachters, criminelen, moordenaars, enz. – zo onsmakelijk en verwerpelijk zouden zijn geweest dat hij zijn kansen op het winnen van de Republikeinse partij zou hebben verspeeld: nominatie vernietigd in naam van het algemeen menselijk fatsoen.

Het tegendeel blijkt het geval. Met elke toespraak en interview over dit onderwerp liet Trump zijn collega-Republikeinse tegenstanders alleen maar verder achter zich, en speelde zoals hij deed en doet in op de fundamentele angsten van miljoenen Amerikanen – blanke Amerikanen in het bijzonder – als het gaat om het bestaan ​​van hun land. 'Binnengevallen' en 'overstroomd' door deze 'schurkachtige' menigte.

In Europa heeft de migratie vanuit Afrika en het Midden-Oosten intussen eveneens geresulteerd in een steeds irrationelere en militantere reactie van de kant van de mainstream politiek.

De Brexit in Groot-Brittannië werd grotendeels bevochten en gewonnen onder de mantra van ‘het controleren van onze eigen grenzen’, en vandaag, acht jaar later, is er een morele paniek ontstaan ​​over de honderden boten die migranten, vluchtelingen en asielzoekers over de gehele wereld vervoeren. Hun wanhoop om Europa te bereiken, en de bereidheid om daarbij hun leven te riskeren, is geen verrassing gezien de verschrikkelijke chaos die velen hebben achtergelaten. Syrië, Libië, Eritrea, Somalië, Afghanistan, 'Iraq – met elk jaar dat verstrijkt vallen meer landen in Afrika en het Midden-Oosten ten prooi aan chaos, bloedbaden en destabilisatie.

De mensen die deze omstandigheden ontvluchten zijn het slachtoffer van een wereldeconomie die zelf in crisis verkeert, wat het onweerlegbare feit blootlegt dat onder het kapitalisme de ontwikkeling en de enorme rijkdom van het noordelijk halfrond gebaseerd zijn op de onderontwikkeling en verlammende armoede van het zuidelijk halfrond. Alle conflicten en schijnbaar los van elkaar staande crises waar we doorheen leven, houden verband met dit ene onbetwistbare feit.

Het is niet verrassend dat de politieke klassen die aan de top van deze onhoudbare realiteit zitten, ontkennen en weigeren ook maar een moment hun rol als auteurs en architecten van een wereld die steeds dichter bij de afgrond kruipt, te aanvaarden. Het is een aangeboren aandoening die zij delen met hun Romeinse voorouders. Net als zij zijn zij steeds meer gehecht aan de inzet van geweld en harde macht om de symptomen aan te pakken van de grove ongelijkheid en ongelijkheid die ten grondslag liggen aan een mondiaal economisch en politiek systeem dat door crises geteisterd en onhoudbaar is. Door dit te doen, blijven ze het probleem eerder verdiepen dan verlichten.

Er is veel dat de oude wereld ons nog kan leren, en één van de belangrijkste lessen van vandaag is dat migratie – gemotiveerd door de verwoestingen van oorlog, maatschappelijke ineenstorting, armoede en menselijke wanhoop – in staat is zelfs de machtigste rijken te vernietigen.

Zoals Seneca ons in herinnering brengt: "Voor hebzucht is de hele natuur te klein." Of het nu gaat om machtswellust, overheersing, hulpbronnen en rijkdom, het Westen stevent af op hetzelfde lot als Rome al die eeuwen geleden. En net zoals toen het Romeinse Rijk niet meer bestond, zullen miljoenen mensen lijden en ook miljoenen feestvieren als zijn westerse tegenhanger hetzelfde lot ondergaat.

cc-foto: elukac