Sunny Bergman, de befaamde documentairemaakster, sprak met Dyab Abou Jahjah over wat een van de meest hypocriete censuurpogingen van de maand april lijkt te worden. Het gesprek is mede interessant omdat de scherpe Bergman veel ervaring heeft met mensen die haar het zwijgen proberen op te leggen vanwege haar kritische documentaires, onder meer over zwarte piet.
Dyab Abou Jahjah ligt onder vuur van enkele Nederlandse schrijvers die willen dat hij buiten de deur wordt gewerkt door hun uitgeverij de Bezige Bij. De censuuractie werd aangezet door Theodor Holman, de Parool-columist die berucht is vanwege de bewering dat hij de ideeën deelt van Breivik, de massamoordenaar die tientallen linkse jongeren afslachtte vanwege hun ideologische overtuiging. Volgens Holman, die werkt voor de voormalige linkse verzetskrant Het Parool, is het een schande dat de Libanees-Belgische Abou Jahjah mag publiceren bij een uitgeverij die uit het verzet voortkomt. Holman, persoonlijk vriend van de eind vorige eeuw veelvuldig wegens antisemitisme aangeklaagde – en door een islamitisch extremist vermoorde – Theo van Gogh, beschuldigt Abou Jahjah er van antisemitisch te zijn.
Holman kreeg daarop steun van het schrijversechtpaar Leon de Winter en Jessica Durlacher, tevens pleitbezorgers van de Israëlische zaak. De schrijver Marcel Möring had al eerder bij de uitgeverij aan de bel getrokken over de komst van de Belgische activist. Hij wil eerst het boek van Abou Jahjah afwachten dat voor na de zomer gepland staat in de stekelige pamfletreeks Horzel en daarna pas besluiten of hij aan de uitgeverij verbonden blijft.
Abou Jahjah legt tegenover Bergman, met wie hij trouwens bevriend is, uit dat hij beslist geen antisemiet is maar wel een fel tegenstander van het zionisme, de ideologie waarop de staat Israël is gegrondvest. Abou Jahjah werd geboren in het zuiden van Libanon. Tijdens zijn jeugd werd dat gebied verwoest en bezet door Israël. De schrijver verloor daarbij familieleden. Abou Jahah is socialist en ongelovig. Hij noemt zichzelf cultureel moslim.
Abou Jahjah wijst er fijntjes op dat hij minder vrijheid van meningsuiting kent dan witte schrijvers. Vanwege zijn etnische afkomst mag hij van de witte goegemeente bepaalde uitspraken niet doen:
"Ik ben een dissident-denker en activist. Mijn vriend David van Reybrouck kan een boek schrijven ‘Tegen verkiezingen’- waarin hij pleit voor een totaal andere vorm van democratie. Hij kan dat doen, hij is blank. Als ik zoiets doe veroordeelt men dat zwaar- men zou meteen stellen dat ik een anti-democraat ben. Terwijl Van Reybrouck wordt gezien als een vernieuwende denker. Het heeft te maken met verwachtingspatronen. Allochtonen moeten zich gedragen als een Martin Luther King. Of liever nog: als een Gandhi. Praten over hoe we bij elkaar kunnen komen. En vooral: de hand in eigen boezem steken. Kijk naar Aboutaleb. Hij is soft in het algemeen maar hard tegen de eigen gemeenschap. Zo maakt hij het."
Er zit meer achter. De kwestie werd aangejaagd door een artikel in De Groene waarin de controverse wordt geframed met de onverkwikkelijke insinuatie dat in het Nederlandse – en Europese – debat moslims worden voorgetrokken boven joden. Dat er in de Tweede Kamer een grote partij zit die als hoofddoel heeft Nederland te ‘deislamiseren’ laat de Groene-auteur Margreet Fogteloo onvermeld als ze schrijft:
"Overal in Europa durven joden niet met een keppeltje over straat; hun synagoges, scholen en instellingen moeten beveiligd worden. Moslims daarentegen kunnen hun geloof in de openbare ruimte zichtbaar (hoofddoeken, djellaba) uitdragen en gaan niet door detectorpoorten de moskee in. Dit is een realiteit die in ‘het debat’ weinig naar voren komt. En wie opkomt voor Israël en/of joden in Europa loopt de kans in de hoek geduwd te worden van reactionair of iemand die de agenda van rechts-populisme voedt."
Het stuk is ook om een andere reden opmerkelijk. Fogteloo keerde zich in 2014 nog tegen anti-racisme activisten die een einde willen maken aan stereotyperingen in kinderboeken :
"Racisme en seksisme worden aangekaart door een gekwetste enkeling die een minderheid mobiliseert en daarmee de meerderheid dwingt daarin mee te gaan – want anders ben je voor discriminatie."
Over dubbele maatstaven gesproken. Van De Winter is beruchte uitspraak dat hij Palestijnen gedwongen wil laten steriliseren. Daarmee lijken alle aanklagers van Abou Jahjah een berg boter van Europese proporties op hun hoofd te hebben. Discriminatie is kennelijk niet erg als het andere bevolkingsgroepen betreft. Sunny Bergman wijst daarom nog even op een andere auteur die al jaren bij de Bezige Bij zit en waar geen haan naar kraait: Johan – “Marokkanen niet gewenst” – Derksen.
Correctie 18 april: het artikel vermeldde oorspronkelijk dat Marcel Möring zich aansloot bij de actie van De Winter en Holman. In werkelijkheid had hij als een van de eersten bezwaar gemaakt tegen de komst van Abou Jahjah.