Aandeelhouders met minimumloon-fetisj jagen vakmensen de winkels uit

We hebben in Nederland een herwaardering voor het mbo nodig, bepleitte minister Robbert Dijkgraaf afgelopen week in de media. Het kabinet investeert honderden miljoenen euro’s in het versterken van het mbo. Maar wat is deze investering waard als je met je diploma op zak vooral banen kunt vinden met een te lage beloning? Als we het over een herwaardering van het mbo hebben, dan moeten we ook kijken naar de toekomst van de studenten. Een herwaardering van vakmanschap is nodig en daar hoort een leefbaar loon bij.

Banen aan de basis van onze samenleving zijn essentieel. Kijk bijvoorbeeld naar de winkelstraat. Zonder medewerkers wordt er niets verkocht. Wie van shoppen houdt, weet hoe belangrijk het is dat goederen goed gepresenteerd worden in de winkels en dat er advies gegeven kan worden over de producten. Werken in de winkel is serieus vakmanschap en daar komen veel dienstverlenende en commerciële kwalificaties bij kijken: van het aanvullen van de voorraad tot goede service aan de klant, van roostermaken tot het voeren van sollicitatiegesprekken met toekomstige collega’s.

Het werk in de winkels staat echter onder druk, doordat de aandeelhouders achter de grote internationale ketens niet willen dat de verkopers in de detailhandel meer verdienen dan het minimumloon. Het liefst zelfs nóg minder, bijvoorbeeld via uitzend en andere malafide constructies. We weten allemaal dat het minimumloon in Nederland te laag is om goed van rond te komen. Kijk eens naar al die mensen met een minimuminkomen die deze winter de kachel niet aan kunnen doen. We zien dat goede krachten met pijn in het hart de winkels verlaten en elders werk zoeken. Het is niet voor niets dat topvakmensen van onder andere de Bijenkorf en Etos massaal aan het staken zijn. 

Afspraken over beloning en waardering kunnen worden vastgelegd in een cao. De afgelopen jaren zie je in de grote cao voor de winkelstraat, waar 200.000 medewerkers uit winkels en distributie onder vallen, dat lonen naar het minimum worden gedrukt. Zo lag het beginloon bij de Hema 10 jaar geleden nog ruim 10 % boven het minimumloon. Nu begint een verkoopmedewerkster slechts een fractie boven het minimumloon en kan zij doorgroeien tot maximaal 14% boven het minimumloon, dat ligt nu grofweg op 13,40 euro bruto per uur. Daarna is het loon bevroren. In de winkelstraat zijn veel groepen medewerkers die willen dat er meer doorgroei mogelijk is. Ik denk dat we onderschatten hoe ver aandeelhouders gaan om de inspraak van winkelmedewerkers te verhinderen. Het is bizar hoe lastig het is voor medewerkers om via een vakbond met de directie in gesprek te gaan hierover. 

De FNV tekent niet voor de grote winkelstraat-cao, omdat de afspraken te slecht zijn. Het grootkapitaal is altijd op zoek naar de goedkoopste manier om zaken te doen. Dat geldt zowel voor arbeid, als ook voor de relatie met de vakbonden. Helaas is het de werkgevers in de winkelstraat gelukt om bonden bereid te vinden om wel voor deze slechte afspraken te tekenen. Werknemers die de onderhandelingen volgen, vinden het bizar dat CNV stelt dat leefbare lonen niet mogelijk zijn, omdat het om ‘lager geschoold werk’ zou gaan. Dit is precies de omgekeerde redenatie van minister Dijkgraaf, die het juist over de unieke waarden en kwaliteiten van mbo-studenten heeft. Waardeer het werk in de winkelstraat. Nederland heeft goed opgeleide vakmensen nodig en het is belangrijk dat zij aan het werk kunnen op plekken waar zij waardering krijgen, een leefbaar loon én inspraak op de arbeidsvoorwaarden.